Ποιο ήταν το πραγματικό πρόσωπο του Ιησού Χριστού

Για αιώνες, η πιο συνηθισμένη εικόνα του Ιησού Χριστού, τουλάχιστον στους δυτικούς πολιτισμούς, ήταν αυτή ενός γενειοφόρου, ανοιχτόχρωμου άνδρα με μακριά, κυματιστά, ανοιχτά καστανά ή ξανθά μαλλιά και (συχνά) μπλε μάτια. Θα μπορούσε όμως να ήταν αυτό το πρόσωπο του Ιησού Χριστού;

Αρχικά «υπήρξε ο Ιησούς;« ρωτούν πολλοί. Τα ντοκουμέντα λένε πως πιθανότατα έχουμε να κάνουμε με πραγματική ύπαρξη και ιστορικό πρόσωπο, άσχετα από τη θεολογική διάσταση που της έχει δοθεί. Μόλις μερικές δεκαετίες από την εποχή που πιστεύεται ότι έζησε ο Ιησούς, υπάρχουν γραπτές αναφορές σε αυτόν, τόσο από Εβραίους, όσο και από Ρωμαίους ιστορικούς, αλλά και από δεκάδες χριστιανικά κείμενα.

Τα πρώτα χριστιανικά γραπτά που αναφέρονται στο πρόσωπο του Ιησού είναι οι επιστολές του Αποστόλου Παύλου, που χρονολογούνται περίπου 25 χρόνια μετά το θάνατό του, ενώ οι επόμενες και λεπτομερείς βιογραφικές αναφορές σε αυτόν γίνονται στην Καινή Διαθήκη, 40 περίπου χρόνια μετά το θάνατό του. Κείμενα δηλαδή που γράφτηκαν πολύ κοντά στην περίοδο που φέρεται να έζησε και οι κοινωνικο-πολιτικές αναφορές που αναλύονται κάνουν τους ιστορικούς να πιστεύουν ότι αποτελούν έγκυρες καταγραφές.

Όμως η Βίβλος δεν περιγράφει τον Ιησού σωματικά, και όλα τα στοιχεία που έχουμε δείχνουν ότι πιθανώς έμοιαζε πολύ διαφορετικά από τον τρόπο με τον οποίο απεικονίζεται εδώ και καιρό.

Τι λέει η Βίβλος για την όψη του Ιησού Χριστού

Η Βίβλος προσφέρει ελάχιστες ενδείξεις για τη φυσική εμφάνιση του Χριστού, σύμφωνα με το History.com. Τα περισσότερα από όσα γνωρίζουμε για τον Ιησού προέρχονται από τα τέσσερα πρώτα βιβλία της Καινής Διαθήκης, τα Ευαγγέλια του Ματθαίου, του Μάρκου, του Λουκά και του Ιωάννη. Σύμφωνα με τα Ευαγγέλια, ο Ιησούς ήταν ένας Εβραίος που γεννήθηκε στη Βηθλεέμ και μεγάλωσε στην πόλη Ναζαρέτ, στη Γαλιλαία (πρώην Παλαιστίνη, τώρα βόρειο Ισραήλ) κατά τη διάρκεια του πρώτου αιώνα μ.Χ.

Γνωρίζουμε ότι ο Ιησούς ήταν περίπου 30 ετών όταν ξεκίνησε τη διακονία του (Λουκάς 3:23), αλλά η Βίβλος δεν μας λέει σχεδόν τίποτα για το πώς έμοιαζε – εκτός από το ότι δεν ξεχώριζε με κάποιον ιδιαίτερο τρόπο. Όταν ο Ιησούς συνελήφθη στον κήπο της Γεσθημανής πριν από τη σταύρωση (Ματθαίος 26:47-56), ο Ιούδας Ισκαριώτης έπρεπε να υποδείξει τον Ιησού στους στρατιώτες του ανάμεσα στους μαθητές – πιθανώς επειδή όλοι έμοιαζαν μεταξύ τους.

Για πολλούς μελετητές, το Αποκάλυψη 1:14-15 προσφέρει μια ένδειξη ότι το δέρμα του Ιησού είχε πιο σκούρα απόχρωση και ότι τα μαλλιά του είχαν μαλλιαρή υφή. Οι τρίχες του κεφαλιού του, λέει, «ήταν λευκές σαν λευκό μαλλί, λευκές σαν χιόνι. Τα μάτια του ήταν σαν φλόγα φωτιάς, τα πόδια του ήταν σαν στιλβωμένος χαλκός, καθαρισμένος σαν σε καμίνι».

«Δεν ξέρουμε πώς έμοιαζε [ο Ιησούς], αλλά αν όλα όσα γνωρίζουμε γι’ αυτόν είναι αληθή, ήταν ένας Παλαιστίνιος Εβραίος που ζούσε στη Γαλιλαία τον πρώτο αιώνα», λέει ο Ρόμπερτ Κάργκιλ, επίκουρος καθηγητής κλασικών και θρησκευτικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Αϊόβα και εκδότης του Biblical Archaeology Review. «Επομένως, θα έμοιαζε με έναν Παλαιστίνιο Εβραίο του πρώτου αιώνα. Θα έμοιαζε με έναν Εβραίο Γαλιλαίο».

Η απεικόνιση ενός «τυπικού άνδρα που έζησε στη συγκεκριμένη περιοχή εκείνη την περίοδο»

Μια ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον εικονογράφο Δόκτωρα Ρίτσαρντ Νιβ, το 2015 προκάλεσε πολλές συζητήσεις.

Χρησιμοποιώντας πρωτοποριακές ιατροδικαστικές μεθόδους και έχοντας ως βάση τρία κρανία που ανακαλύφθηκαν στο παρελθόν από Ισραηλινούς επιστήμονες, τα οποία ανήκαν σε μέλη της σημιτικής φυλής που έζησαν την ίδια εποχή με τον Ιησού, ο Νιβ και η ομάδα του δημιούργησαν ένα πορτραίτο του Ιησού που απέχει παρασάγγας από αυτό που πιστεύουμε ότι είχε στην πραγματικότητα.

Ο άνδρας που σχεδίασε φέρει τα τυπικά χαρακτηριστικά ενός Ιουδαίου που ζούσε στη Μέση Ανατολή, στην περιοχή της Γαλιλαίας, στο βόρειο Ισραήλ, την ίδια εποχή με τον Ιησού. Έχει πλατύ πρόσωπο, σκούρα μάτια, πυκνό μούσι, κοντά σγουρά μαλλιά, ενώ και το δέρμα του είναι αρκετά σκούρο.

Πώς έχουν αλλάξει οι απεικονίσεις του Ιησού με την πάροδο των αιώνων;

Ορισμένες από τις πρώτες γνωστές καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις του Ιησού χρονολογούνται στα μέσα του τρίτου αιώνα μ.Χ., περισσότερο από δύο αιώνες μετά τον θάνατό του. Πρόκειται για τις ζωγραφιές στις αρχαίες κατακόμβες της Αγίας Δομιτίλλας στη Ρώμη, που ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά πριν από περίπου 400 χρόνια. Αντανακλώντας μια από τις πιο συνηθισμένες εικόνες του Ιησού εκείνη την εποχή, οι πίνακες απεικονίζουν τον Ιησού ως τον Καλό Ποιμένα, έναν νεαρό, κοντοκουρεμένο, χωρίς γένια άνδρα με ένα αρνί γύρω από τους ώμους του.

Μια άλλη σπάνια πρώιμη προσωπογραφία του Ιησού ανακαλύφθηκε το 2018 στους τοίχους μιας ερειπωμένης εκκλησίας στο νότιο Ισραήλ. Ζωγραφισμένη τον έκτο αιώνα μ.Χ., είναι η παλαιότερη γνωστή εικόνα του Χριστού που βρέθηκε στο Ισραήλ και τον απεικονίζει με κοντύτερα, σγουρά μαλλιά, μια απεικόνιση που ήταν κοινή στην ανατολική περιοχή της βυζαντινής αυτοκρατορίας -ιδίως στην Αίγυπτο και την περιοχή Συρίας-Παλαιστίνης- αλλά εξαφανίστηκε από τη μεταγενέστερη βυζαντινή τέχνη.

Η εικόνα του Ιησού με τα μακριά μαλλιά και τα γένια που εμφανίστηκε από τον τέταρτο αιώνα μ.Χ. επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τις αναπαραστάσεις των ελληνικών και ρωμαϊκών θεών, ιδίως του παντοδύναμου ελληνικού θεού Δία. Σε εκείνο το σημείο, ο Ιησούς άρχισε να εμφανίζεται με μακρύ χιτώνα, καθισμένος σε θρόνο (όπως στο ψηφιδωτό του πέμπτου αιώνα στον βωμό της εκκλησίας Santa Pudenziana στη Ρώμη), μερικές φορές με φωτοστέφανο γύρω από το κεφάλι του.

«Το νόημα αυτών των εικόνων δεν ήταν ποτέ να παρουσιάσουν τον Ιησού ως άνθρωπο, αλλά να κάνουν θεολογικά σημεία σχετικά με το ποιος ήταν ο Ιησούς ως Χριστός (βασιλιάς, δικαστής) και θεϊκός Υιός», έγραψε η Joan Taylor, καθηγήτρια χριστιανικών καταβολών και ιουδαϊσμού του δεύτερου ναού στο King’s College του Λονδίνου, στην εφημερίδα The Irish Times. «Με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκαν στον τυπικό “Ιησού” που αναγνωρίζουμε».

Φυσικά, δεν συμμορφώνονται όλες οι εικόνες του Ιησού με την κυρίαρχη εικόνα του που απεικονίζεται στη δυτική τέχνη. Στην πραγματικότητα, πολλοί διαφορετικοί πολιτισμοί σε όλο τον κόσμο τον έχουν απεικονίσει, οπτικά τουλάχιστον, ως έναν από τους δικούς τους. «Οι πολιτισμοί τείνουν να απεικονίζουν εξέχουσες θρησκευτικές μορφές ώστε να μοιάζουν με την κυρίαρχη φυλετική ταυτότητα», εξηγεί ο Cargill.

Τι είναι το σάβανο του Τορίνο;

Από τα πολλά πιθανά λείψανα που σχετίζονται με τον Ιησού και έχουν αναδυθεί ανά τους αιώνες, ένα από τα πιο γνωστά είναι η Σινδόνη του Τορίνο, η οποία ήρθε στην επιφάνεια το 1354. Οι πιστοί υποστήριξαν ότι ο Ιησούς τυλίχτηκε στο κομμάτι λινό μετά τη σταύρωσή του και ότι η σινδόνη φέρει την καθαρή εικόνα του προσώπου του. Όμως πολλοί ειδικοί έχουν απορρίψει τη σινδόνη ως πλαστή, και το ίδιο το Βατικανό την αποκαλεί «εικόνα» και όχι λείψανο.

«Η Σινδόνη του Τορίνο έχει καταρριφθεί αρκετές φορές ως μεσαιωνική πλαστογραφία», λέει ο Cargill. «Αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου φαινομένου που υπάρχει από την εποχή του ίδιου του Ιησού, της προσπάθειας απόκτησης και, αν δεν μπορούν να αποκτηθούν, παραγωγής, αντικειμένων που αποτελούν μέρος του σώματος, της ζωής και της διακονίας του Ιησού – με σκοπό είτε τη νομιμοποίηση της ύπαρξής του και των ισχυρισμών που διατυπώνονται γι’ αυτόν, είτε, σε ορισμένες περιπτώσεις, την αξιοποίηση των θαυματουργικών του δυνάμεων».

Τι μπορούν να μας πουν η έρευνα και η επιστήμη για τον Ιησού

Το 2001, ο συνταξιούχος ιατρικός καλλιτέχνης Richard Neave ηγήθηκε μιας ομάδας ισραηλινών και Βρετανών ιατροδικαστών ανθρωπολόγων και προγραμματιστών ηλεκτρονικών υπολογιστών στη δημιουργία μιας νέας εικόνας του Ιησού, με βάση ένα ισραηλινό κρανίο που χρονολογείται στον πρώτο αιώνα μ.Χ., τη μοντελοποίηση σε ηλεκτρονικό υπολογιστή και τις γνώσεις τους για το πώς έμοιαζαν οι Εβραίοι την εποχή εκείνη. Αν και κανείς δεν ισχυρίζεται ότι πρόκειται για ακριβή αναπαράσταση του πώς έμοιαζε στην πραγματικότητα ο ίδιος ο Ιησούς, οι μελετητές θεωρούν ότι αυτή η εικόνα -περίπου 1,80 μ. ύψος, με σκουρόχρωμο δέρμα, σκούρα μάτια και κοντύτερα, πιο σγουρά μαλλιά- είναι πιο ακριβής από πολλές καλλιτεχνικές απεικονίσεις του γιου του Θεού.

Στο βιβλίο της «What Did Jesus Look Like?» (Πώς έμοιαζε ο Ιησούς;) του 2018, η Τέιλορ χρησιμοποίησε αρχαιολογικά κατάλοιπα, ιστορικά κείμενα και αρχαία αιγυπτιακή ταφική τέχνη για να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι, όπως οι περισσότεροι άνθρωποι στην Ιουδαία και την Αίγυπτο εκείνη την εποχή, ο Ιησούς είχε πιθανότατα καστανά μάτια, σκούρα καστανά έως μαύρα μαλλιά και λαδί δέρμα. Μπορεί να είχε ύψος περίπου 166 εκατοστά, το ύψος του μέσου άνδρα εκείνης της εποχής.

Αν και ο Cargill συμφωνεί ότι αυτές οι πιο πρόσφατες εικόνες του Ιησού -που περιλαμβάνουν πιο σκούρα, ίσως πιο σγουρά μαλλιά, πιο σκούρο δέρμα και σκούρα μάτια- πιθανόν να πλησιάζουν περισσότερο στην αλήθεια, τονίζει ότι δεν μπορούμε ποτέ να μάθουμε πραγματικά πώς ακριβώς έμοιαζε ο Ιησούς.

«Πώς έμοιαζαν οι Εβραίοι Γαλιλαίοι πριν από 2.000 χρόνια;» αναρωτιέται. «Αυτό είναι το ερώτημα. Πιθανότατα δεν είχαν μπλε μάτια και ξανθά μαλλιά».

Πηγή: newsbeast.gr