Ο Ρεθυμνιώτης μεγιστάνας των πετρελαίων και εφοπλιστής, Βαρδής Βαρδινογιάννης «έφυγε» από τη ζωή σε ηλικία 91 ετών. Ήταν ένας από τους ισχυρότερους παράγοντες που επηρέασαν σε μεγάλο βαθμό την ελληνική οικονομία, με αρκετούς να λησμονούν το έργο του, την πορεία του, ενώ το 1990 κινδύνευσε να χάσει τη ζωή του.
Η απόπειρα δολοφονίας του Βαρδή Βαρδινογιάννη από τη «17Ν»
Στις 20 Νοεμβρίου 1990, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης, επιχειρηματίας και σημαίνον μέλος της ελληνικής επιχειρηματικής κοινότητας, έπεσε θύμα απόπειρας δολοφονίας από την τρομοκρατική οργάνωση «17 Νοέμβρη» στην πλατεία Διλβόη της Νέας Ερυθραίας. Η επίθεση, που πραγματοποιήθηκε με εκτόξευση τριών ρουκετών, ξεχώρισε για τον επαγγελματισμό και το ρίσκο της, κάνοντας ευρεία αίσθηση σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Το χρονικό της επίθεσης
Το πρωινό της 20ης Νοεμβρίου 1990, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης ξεκίνησε για τη συνηθισμένη του διαδρομή. Στις 9.20 π.μ., το αυτοκίνητό του, μια ειδικά θωρακισμένη Mercedes που ονομάστηκε «κινητό φρούριο», αποτέλεσε στόχο της «17 Νοέμβρη». Η τρομοκρατική οργάνωση είχε σχεδιάσει λεπτομερώς την επίθεση, τοποθετώντας εκρηκτικά σε παγιδευμένο όχημα που περιείχε μηχανισμό εκτόξευσης ρουκετών.
Όπως ανέφεραν τα ρεπορτάζ της εποχής, οι ρουκέτες κατευθύνθηκαν προς το αυτοκίνητο του Βαρδινογιάννη, όμως δεν το κατέστρεψαν, καθώς το όχημα άντεξε τη δύναμη της έκρηξης λόγω της θωράκισής του. Ο ίδιος ο επιχειρηματίας βγήκε ζωντανός από την επίθεση, χάρη σε ένα συνδυασμό τύχης και προετοιμασίας.
Η αντίδραση και η δήλωση του Βαρδινογιάννη
Μετά την επίθεση, ο Βαρδής Βαρδινογιάννης, με εντυπωσιακή ψυχραιμία, επικοινώνησε με τον Αντώνη Λιβάνη, στενό φίλο του και διευθυντή του πολιτικού γραφείου του τότε πρωθυπουργού Ανδρέα Παπανδρέου, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Σούταρε πέναλτι ο Σαραβάκος και βρήκε το δοκάρι…». Ο Βαρδινογιάννης απέκλεισε το ενδεχόμενο πολιτικού κινήτρου πίσω από την επίθεση, ενώ δήλωσε άγνοια για τους λόγους που οδήγησαν την «17 Νοέμβρη» να στραφεί εναντίον του.
Η χρήση τριών ρουκετών και μιας βόμβας ήταν κάτι που σόκαρε και έθεσε ερωτήματα στην κοινωνία και τους αστυνομικούς, δείχνοντας το υψηλό ρίσκο και την πολυπλοκότητα της επίθεσης. Ειδικοί σε θέματα ασφάλειας σχολίασαν πως τέτοιες επιθέσεις υποδείκνυαν σιγουριά και σχεδιασμό σε επίπεδο που ξεπερνούσε τις συνήθεις πρακτικές της «17 Νοέμβρη».
Η «17 Νοέμβρη» αναλαμβάνει την ευθύνη – Η προκήρυξη
Μετά το χτύπημα, η «17 Νοέμβρη» εξέδωσε πολυσέλιδη προκήρυξη, εξηγώντας τους λόγους της επίθεσης και αναγνωρίζοντας την αποτυχία λόγω του «θωρακισμένου θηρίου» που προστάτευσε τον επιχειρηματία. Στην προκήρυξη, η οργάνωση επιτέθηκε λεκτικά στους Βαρδινογιάννηδες και κατηγόρησε τον Βαρδή για τη συμμετοχή του στην πολιτική και οικονομική ελίτ που θεωρούσε εχθρική προς τα λαϊκά συμφέροντα.
Η «17 Νοέμβρη» χρησιμοποίησε την προκήρυξη για να παρουσιάσει την εκδοχή της ιστορίας, περιγράφοντας πώς οι Βαρδινογιάννηδες αναρριχήθηκαν στον επιχειρηματικό χώρο και τη διαδικασία με την οποία εδραίωσαν την ισχύ τους. Η προκήρυξη ανέφερε άγνωστα στοιχεία για τη δράση της οικογένειας, τοποθετώντας τη στο κέντρο της εγχώριας οικονομικής εξουσίας.
Η τρομοκρατική επίθεση προκάλεσε ευρεία καταδίκη από το πολιτικό και επιχειρηματικό φάσμα. Η ελληνική κοινωνία βίωσε σοκ και ανησυχία, καθώς ορισμένα από τα μεγαλύτερα ονόματα της εποχής θεωρήθηκαν εν δυνάμει στόχοι. Η οργάνωση της «17 Νοέμβρη» στόχευε επίσης προσωπικότητες όπως τον Μίνωα Κυριακού, τον Αριστείδη Αλαφούζο, τον τότε δήμαρχο Αθηναίων Μιλτιάδη Έβερτ, και άλλους σημαίνοντες επιχειρηματίες.
Οι εφημερίδες της εποχής κάλυψαν το γεγονός με λεπτομέρεια, με την «Ελευθεροτυπία» να αναφέρεται στην επίθεση στις 22 Νοεμβρίου με τον τίτλο «17Ν: Νέα λίστα στόχων», και να εκφράζει ανησυχίες για την ασφάλεια πολιτικών και επιχειρηματικών προσώπων.
Η Σύλληψη και η Ομολογία Χριστόδουλου Ξηρού το 2002
Η οργάνωση της «17 Νοέμβρη» συνέχισε τη δράση της για ακόμη δώδεκα χρόνια μετά την απόπειρα κατά του Βαρδινογιάννη. Το 2002, στο πλαίσιο της εξάρθρωσης της οργάνωσης, ο Χριστόδουλος Ξηρός συνελήφθη και ομολόγησε τη συμμετοχή του στην απόπειρα δολοφονίας του επιχειρηματία. Ο Ξηρός παραδέχθηκε πως στην επίθεση συμμετείχαν ο ίδιος, ο αδελφός του Σάββας, ο Δημήτρης Κουφοντίνας και πιθανόν ο Ηρακλής Κωστάρης.
Η ομολογία αυτή αποτέλεσε σημαντικό στοιχείο για την κατανόηση της δράσης της «17 Νοέμβρη», δίνοντας πληροφορίες για τις ενέργειες και τα μέλη της, καθώς και για τη στρατηγική που ακολουθούσαν στις επιθέσεις τους.
Η απόπειρα δολοφονίας του Βαρδινογιάννη θεωρείται μία από τις πιο γνωστές και τολμηρές τρομοκρατικές επιθέσεις της «17 Νοέμβρη», καθώς σήμανε την πρώτη χρήση ρουκετών σε δημόσιο χώρο από την οργάνωση. Η επίθεση έδειξε την αποφασιστικότητα των τρομοκρατών και την τεχνογνωσία τους σε θέματα όπλων και εκρηκτικών, δημιουργώντας μια νέα φάση στον αγώνα κατά της τρομοκρατίας στην Ελλάδα.
Ο ελληνικός Τύπος της εποχής σχολίασε πως αυτή η επίθεση, με τρεις ρουκέτες στο κέντρο της Αθήνας, ήταν κάτι που δεν είχε επιχειρηθεί ξανά στο παρελθόν και έδειχνε το πόσο εξελιγμένες είχαν γίνει οι επιχειρησιακές ικανότητες της οργάνωσης.
