«Τα 4 πολύτιμα μαθήματα ζωής που έμαθα στις κορυφές των βουνών»

«ἐν πᾶσι γάρ τοῖς φυσικοῖς ἔνεστί τι θαυμαστόν». Σε όλα τα πράγματα στη φύση υπάρχει κάτι άξιο θαυμασμού είχε πει πριν από 24 αιώνες ο Αριστοτέλης και έπειτα από μερικά χρόνια επαφής με τα βουνά της Ελλάδας δεν μπορώ παρά να συμφωνήσω. Γιατί όπου και αν περπατήσεις μακριά από την πόλη, πράγματι θα βρεις κάτι που να σε εντυπωσιάσει. Ιδιαίτερα όταν στέκεσαι σε κορυφές βουνών και αντιλαμβάνεσαι την ίδια στιγμή το μεγαλείο της φύσης αλλά και του ίδιου του ανθρώπου που κάνει είτε μικρές είτε μεγάλες υπερβάσεις.

Γράφει ο Αντώνης Νικολάκης για το Daynight.gr

Ο εντυπωσιασμός είναι δίχως αμφιβολία ένα από τα πρώτα συναισθήματα που νιώθει όποιος αποφασίσει να εξερευνήσει την φύση γύρω του και κυρίως τα εκατοντάδες βουνά που χαρακτηρίζουν την χώρα μας. Σύντομα ωστόσο, την θέση του εντυπωσιασμού αντικαθιστούν βαθύτερα συναισθήματα που ενστικτωδώς προκαλούν έναν εσωτερικό διάλογο και μας οδηγούν σε νέα μονοπάτια. Κυριολεκτικά και μεταφορικά, σε νέα μονοπάτια που προσωπικά θα περιέγραφα ως το «σχολείο της φύσης».

Ελεύθεροι, στο «σχολείο της φύσης» / Το Στεφάνι του Ολύμπου από το Οροπέδιο των Μουσών

Μεγαλώνουμε και πολλοί ξεχνάμε πως η μάθηση δεν είναι τελικός προορισμός αλλά διαδρομή. Η ενηλικίωση και έπειτα κάθε δεκαετία που περνάει από τα εφηβικά χρόνια του σχολείου ή τις σπουδές στο πανεπιστήμιο, συνήθως επιβεβαιώνει την παραπάνω διαπίστωση. Ο άνθρωπος δεν τα καταφέρνει ιδιαίτερα καλά στο να ανακαλύπτει νέους τρόπους να μαθαίνει, να αναπτύσσεται πνευματικά και τελικά να αλλάζει.

Τα βουνά, ή ευρύτερα το «σχολείο της φύσης», είναι ωστόσο ένα πεδίο το οποίο προσφέρει ελεύθερα στον άνθρωπο εδώ και χιλιετίες πρωτόγνωρα συναισθήματα και πολύτιμες εμπειρίες. Όσο αυξάνονται οι αναβάσεις σε κορυφές, οι διασχίσεις βουνών και οι ώρες περπατήματος σε μονοπάτια, τόσο περισσότερο συνειδητοποιείς πως αποτελούν σπουδαία «μαθήματα» μου μόνο εκεί έξω στη φύση μπορείς να «διδαχθείς».

Ανάβαση στην κορυφή της Δίρφυς, το μόνο σημείο που μπορείς να δεις πανοραμικά όλη την Εύβοια.

Η παρακάτω Κινέζικη παροιμία που θυμάμαι εδώ και χρόνια από την πρώτη ανάγνωση, είναι το απόλυτο «απόσταγμα» που προκύπτει από οποιαδήποτε συζήτηση γύρω από τις εμπειρίες των ανθρώπων στα βουνά. «Πες μου και θα ξεχάσω. Δείξε μου και ίσως να θυμάμαι. Κάνε με να το βιώσω και θα το καταλάβω»…

Το πρώτο και σημαντικότερο «βιωματικό» μάθημα που σου προσφέρουν οι αναβάσεις στις κορυφές είναι η κατανόηση του ρίσκου ως παράγοντα σε κάθε σου απόφαση. Δεν είναι άλλωστε καθόλου τυχαίοι οι παραλληλισμοί της άγριας φύσης με τον κίνδυνο και οι «κατακτήσεις» κορυφών με την επιτυχία. Η ορειβασία αποτελεί ένα πεδίο που σε ορισμένες στιγμές θα προκαλέσει τον οποιοδήποτε να αντιμετωπίσει τους φόβους του, να δοκιμάσει τις δυνάμεις του και να νιώσει κυριολεκτικά την τόσο ευαίσθητη σχέση ανάμεσα στο ρίσκο και την ανταμοιβή.

Έπειτα από αρκετές ώρες πάνω σε βουνοπλαγιές και κορυφογραμμές, αναπτύσσεται μια συζήτηση με τον ίδιο σου τον εαυτό που είναι φιλοσοφική όσο και αν αρχικά αυτό δεν είναι αντιληπτό. Χρόνο με τον χρόνο, οι εμπειρίες στο βουνό μπορούν να γίνουν «μαθήματα» από τα οποία θα αντλήσεις γνώση όταν πρέπει να διαχειριστείς κινδύνους και επιλογές με ρίσκο στην καθημερινή ζωή.

Στις καταπράσινες βουνοπλαγιές του Παρνασσού, λίγο πριν περάσουμε στο «γυμνό» αλπικό τμήμα του βουνού.

Οποιοδήποτε και αν είναι το ρίσκο, από την απλή εξάντληση και την αποτυχία να πετύχεις κάποιο στόχο μέχρι κάποια απροσδόκητη δυσκολία ή ατύχημα, αμέσως εμφανίζεται ο παράγοντας προετοιμασία. Η προετοιμασία, ένα ακόμη σπουδαίο «μάθημα» των βουνών, είναι καθοριστική. Η «μελέτη» ορισμένων εμπειριών χωρίς συναισθηματισμούς ή αποπροσανατολιστικές δικαιολογίες, δεν αφήνει περιθώρια σε κανένα να υποβαθμίσει την σημασία της προετοιμασίας.

Το ρίσκο έχει μια αντίρροπη δύναμη που είναι ακριβώς η προετοιμασία. Στο βουνό, η προετοιμασία είναι  εξίσου σημαντική όπως και στις προσωπικές προκλήσεις. Ο βαθμός δυσκολίας είναι σχετικός και ορίζεται από την προετοιμασία και μακροπρόθεσμα από την εμπειρία. Αν είσαι έτοιμος για κάθε αλλαγή του καιρού στις κορυφές, για κάθε εμπόδιο που μπορεί να παρουσιαστεί και για κάθε συναίσθημα που πρέπει να διαχειριστείς, τότε το ρίσκο φαίνεται (και είναι) όλο και πιο μικρό.

Λίγα μέτρα πριν την κορυφή της Μικρής Ζήρειας, λίγο πριν απολαύσεις ολόκληρη την Πελοπόννησο από ψηλά.

Η προετοιμασία είναι λοιπόν απαραίτητη είτε συζητάμε για την ορειβασία είτε «φιλοσοφικά» για την ίδια την ζωή. Ποιο είναι όμως το επόμενο σημαντικό στοιχείο που συνδέεται με την σειρά του με την προετοιμασία και μας το μαθαίνουν με τον καλύτερο τρόπο τα βουνά;

Η πειθαρχία η οποία αποτελεί το σημαντικότερο παράγοντα σε κάθε είδους προετοιμασία. Αν δεν πειθαρχήσεις στο πρόγραμμα φυσικής κατάστασης για τις απαιτητικές κορυφές, αν δεν τηρήσεις τους κανόνες ασφαλείας, αν δεν ακολουθήσεις τις οδηγίες των πιο έμπειρων, είναι βέβαιο πως δεν θα καταφέρεις ότι επιδιώκεις και στο χειρότερο σενάριο ίσως κινδυνέψει η ζωή σου κυριολεκτικά. Για να περιορίσεις λοιπόν το κάθε είδους ρίσκο θα πρέπει να προετοιμαστείς κατάλληλα, για να προετοιμαστείς θα πρέπει να πειθαρχήσεις και φυσικά πάνω από όλα θα πρέπει να θες τον στόχο σου.

Ένα από τα πιο ξεκάθαρα «μαθήματα» στο βουνό είναι ακριβώς αυτό. Η τεράστια σημασία της πραγματικής επιθυμίας που αν δεν είναι έντονη, όλα θα είναι στα μυαλό σου πιο δύσκολα και σε κάθε βήμα οι δικαιολογίες παραίτησης από την προσπάθεια όλο και περισσότερες.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν ουσιαστικά έναν κύκλο, ο οποίος έπειτα από κάθε ορειβατική πρόκληση γίνεται όλο και πιο κατανοητός. Όλες μας οι επιλογές, από τις πιο απλές που παίρνουμε στην καθημερινότητά μας έως τις πιο απαιτητικές, έχουν σε ορισμένο βαθμό ρίσκο. Η προετοιμασία μας καθιστά ικανούς να περιορίσουμε το μέγεθος του ρίσκου αν και εφόσον πειθαρχήσουμε, ενώ η εσωτερική επιθυμία διατηρεί αυτό τον κύκλο σε κίνηση. Αυτή η αέναη κίνηση μας χαρίζει την απαραίτητη «ενέργεια» να ανεβαίνουμε κυριολεκτικά και μεταφορικά όλο και πιο ψηλά…