Πέθανε η Κρητικιά ακαδημαϊκός Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα – Συγκινητικό αντίο από την Όλγα Κεφαλογιάννη

«Έφυγε» από τη ζωή η Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα, διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, σε ηλικία 83 ετών. Η Μαρίνα Λαμπράκη – Πλάκα γεννήθηκε στο Αρκαλοχώρι Ηρακλείου Κρήτης και παντρεύτηκε σε ηλικία 17 χρονών τον φιλόλογο Δημήτρη Πλάκα.

Την περίοδο 1959-1964 φοίτησε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην Κλασική Αρχαιολογία έχοντας πάρει υποτροφία από το Ίδρυμα Κρατικών Υποτροφιών (Ι.Κ.Υ.) με θέμα την «Προσωκρατική Φιλοσοφία και Τέχνη». Το 1973 έλαβε «Κρατικό Διδακτορικό Δίπλωμα» “Doctorat d’ État ès Lettres” με άριστα (Paris I, Σορβόννη), με τίτλο: «Ο Μπουρντέλ και η Ελλάδα».

Το 1975 εκλέχθηκε παμψηφεί ως Τακτική Καθηγήτρια στην έδρα της Ιστορίας της Τέχνης της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας αντικαθιστώντας τον αποχωρήσαντα λόγω ορίου ηλικίας Παντελή Πρεβελάκη και έγινε η πρώτη γυναίκα Καθηγήτρια στην ιστορία της Σχολής. Ως επισκέπτρια Καθηγήτρια έχει διδάξει σε ξένα Πανεπιστήμια της Γαλλίας, των ΗΠΑ, αλλά και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Κρήτης στο Ρέθυμνο.
Το έργο της στην ΕΠΜΑΣ

Από το 1992 μέχρι και σήμερα είναι Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης-Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτζου. Στα χρόνια της θητείας της η Εθνική Πινακοθήκη έχει εκσυγχρονιστεί και επεκταθεί χάρις στα νέα παραρτήματα που απέκτησε στην Κέρκυρα, στο Ναύπλιο, στην Γλυπτοθήκη στο Γουδή και στο Μουσείο Καπράλου στην Αίγινα. Επίσης η συλλογή της έχει εμπλουτιστεί με 3.000 νέα έργα, ανάμεσα στα οποία και δυο πίνακες του Θεοτοκόπουλου (El Greco).

Κατά τη διάρκεια της θητείας της έχουν διοργανωθεί στην Εθνική πινακοθήκη σημαντικές εκθέσεις τόσο ξένων όσο και Ελλήνων καλλιτεχνών, όπως αυτήν τον χειμώνα του 1992-93 με θέμα «Από τον Θεοτοκόπουλο στον Σεζάν» με πάνω από 600.000 επισκέπτες. Τα εκθέματα αυτής της έκθεσης είχαν έρθει με πρόγραμμα ανταλλαγής από το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης και από την Εθνική Πινακοθήκη της Ουάσινγκτον. Οι δράσεις αυτές έχουν πραγματοποιηθεί από χορηγίες που κάλυψαν ποσοστό 60-100%. Μετά από προσπάθειες χρόνων, εκπονήθηκε μελέτη επέκτασης του κτιριακού συγκροτήματος της ΕΠΜΑΣ, προσθέτοντας 11040 m2 στους χώρους της και εκσυγχρονίζοντάς την μουσειολογικά, αισθητικά και λειτουργικά.

Το έργο χρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ, από το ΥΠ.ΠΟ.Τ και από δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Ύστερα από την αναγκαστική μετακόμιση της Εθνικής Πινακοθήκης λόγω των απαραίτητων εργασιών για την επέκτασής της, εκατόν είκοσι έργα από τις μόνιμες συλλογές της θα εκτίθενται στο χώρο της Γλυπτοθήκης στο Άλσος Στρατού έως το 2016, μέχρι δηλαδή τα εγκαίνια του νέου κτηρίου. Εκεί εγκαινιάστηκε και το «ψηφιακό μουσείο» με την έκθεση για τον Ελ Γκρέκο της οποίας η ιδέα, ο συντονισμός, η επιμέλεια, τα κείμενα και η αφήγηση είναι της διευθύντριας της Εθνικής Πινακοθήκης Μαρίνας Λαμπράκη – Πλάκα.

Έφυγε σήμερα από τη ζωή η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, σε ηλικία 83 ετών, και, από την πρώτη στιγμή, τα social media κατακλύστηκαν από δηλώσεις πολιτικών που τιμούν τη μνήμη της μεγάλης κυρίας του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού.

Ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης

Στο μήνυμά του για τον θάνατό της, ανέφερε ότι «όλοι χάνουμε σήμερα μία μορφή δραστήρια, δημιουργική όσο και οικεία. Και, προσωπικά, μία ξεχωριστή φίλη». Ειδικότερα, το πλήρες μήνυμα του πρωθυπουργού έχει ως ακολούθως: «Αποχαιρετούμε με θλίψη τη Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα. Μία κυρία του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού, που υπηρέτησε τις τέχνες και για 30 χρόνια κράτησε το τιμόνι της Εθνικής Πινακοθήκης. Διατήρησε, έτσι, ολοζώντανο ένα κύτταρο αισθητικής και προσιτό σε όλους έναν πνεύμονα μνήμης και καλλιέργειας. Για να οδηγήσει, πριν φύγει, το αγαπημένο της «Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου» στη νέα εποχή, μετά την ανακαίνιση και τον εκσυγχρονισμό του. Έργο στο οποίο αφιερώθηκε με πάθος. Όλοι χάνουμε σήμερα μία μορφή δραστήρια, δημιουργική όσο και οικεία. Και, προσωπικά, μία ξεχωριστή φίλη. Συλλυπητήρια στους δικούς της ανθρώπους».

Η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου

«Με βαθιά θλίψη και συγκίνηση αποχαιρετώ την Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, την αρχαιολόγο, την ιστορικό τέχνης, την καθηγήτρια, την ακάματη εργάτρια για τη συντήρηση και ανάδειξη της ελληνικής ζωγραφικής, εκείνη που ποτέ δεν έπαψε “να ονειρεύεται ρεαλιστικά”», αναφέρει στο συλλυπητήριο μήνυμά της η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου. «Τριάντα χρόνια στο τιμόνι του πιο σημαντικού μουσείου της χώρας, της Εθνικής Πινακοθήκης, επιτυγχάνοντας, μέσα από μεγάλα εκθεσιακά γεγονότα να ενισχύσει τη δημοτικότητά της και να δημιουργήσει έναν σταθερό πυρήνα επισκεπτών, ευτύχησε, μετά από συνεχείς προσπάθειες, να την δει να αναγεννάται, να εκσυγχρονίζεται μουσειολογικά και αισθητικά, να ανοίγεται στο κοινό όπως το επιδίωξε σε όλη τη μακρά της θητεία: σαν ένας τόπος γνώσης, πνευματικής ανάτασης, αισθητικής καλλιέργειας, εμβάθυνσης στο καλλιτεχνικό συμβάν», πρόσθεσε η ΠτΔ.

Και, καταλήγοντας, αναφέρει: «Έχοντας αφιερώσει τη ζωή της στην προώθηση της ελληνικής τέχνης και την ανάδειξη των δεσμών και των παραλληλιών της με τα διεθνή ρεύματα, τόσο ως διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης όσο και με το πλούσιο επιστημονικό, συγγραφικό και διδακτικό της έργο, η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα αφήνει πλούσια παρακαταθήκη, αλλά και μεγάλο κενό. Έλεγε συχνά ότι είναι συμφιλιωμένη με την ιδέα της λήθης, ωστόσο η γόνιμη παρουσία της, το πάθος της, η ενέργειά της, δεν θα επιτρέψουν στη σκόνη του χρόνου να θαμπώσει την ανεξίτηλη σφραγίδα της. Καλό ταξίδι, Μαρίνα».

Συγκινητικό αντίο από την Όλγα Κεφαλογιάννη

Δείτε εδώ

Στο «σημαντικό έργο» που αφήνει η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα στο πεδίο του πολιτισμού αναφέρεται σε ανακοίνωση του ο Τομέας και το Τμήμα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, εκφράζοντας θερμά συλλυπητήρια στην οικογένεια, τους οικείους και τους συνεργάτες της.

Αναλυτικά η ανακοίνωση: «Μια επιφανής και δυναμική γυναίκα η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα δεν είναι πια μαζί μας. Ιστορικός τέχνης, Ομότιμη Καθηγήτρια της Ιστορίας της Τέχνης στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, αρχαιολόγος, αλλά και η μακροβιότερη Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης με το πλούσιο συγγραφικό έργο, αποτελούν κάποιους μόνο από τους τίτλους στο πολύπλευρο και σύνθετο βιογραφικό της. Η διοργάνωση και η επιμέλεια σημαντικών εκθέσεων ξένων, όσο και Ελλήνων καλλιτεχνών έχουν συνδεθεί διαχρονικά με το όνομα της Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα που φεύγει αφήνοντας σημαντικό έργο στο πεδίο του πολιτισμού».

«Ο θάνατος της Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα γέμισε θλίψη το πανελλήνιο. Συνέδεσε το όνομα της με την Εθνική Πινακοθήκη επί δεκαετίες, ανοίγοντας τις πόρτες της τέχνης και των εικαστικών στην ελληνική κοινωνία», τονίζει σε δήλωσή του ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ Νίκος Ανδρουλάκης. «Η τέχνη καλείται να ξαναβρεί την πρωτογενή της λειτουργία στη νέα υπό διαμόρφωση κοινωνία. Να δώσει μορφή στην εικόνα της, στα ιδανικά της, στην ιδεολογία της» ανέφερε στην ομιλία της στα εγκαίνια της Εθνικής Πινακοθήκης πέρυσι συμπυκνώνοντας το όραμα της», επισημαίνει ο ίδιος.

«Αποτέλεσε το πιο απτό υπόδειγμα της κρητικής επιμονής επιτυγχάνοντας υψηλούς στόχους και χαρίζοντας μας μοναδικές πολιτιστικές εμπειρίες. Η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα μπήκε στο πάνθεον των εμβληματικών προσωπικοτήτων του ελληνικού πολιτισμού. Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους της», καταλήγει ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ – ΚΙΝΑΛ.

Τέλος, στη μακροσκελή συλλυπητήρια δήλωσή της για την απώλεια της διευθύντριας της Εθνικής Πινακοθήκης, η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη αναφέρει τα εξής: «Με πραγματική οδύνη αποχαιρετούμε τη Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα, τη γυναίκα που αφιερώθηκε ολόψυχα, επί 30 χρόνια, στην Εθνική Πινακοθήκη, στην Τέχνη, στους Έλληνες δημιουργούς. Το πάθος και η αγάπη της για την τέχνη την οδήγησαν σε μια δυναμική πορεία, σε ένα μεγάλο ταξίδι ζωής, από το Αρκαλοχώρι, με τον σύντροφό της Δημήτρη Πλάκα, στην τάξη του Παντελή Πρεβελάκη, και από εκεί στο Παρίσι, στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών ως η πρώτη γυναίκα καθηγήτρια.

Από το 1992, ως Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, υπήρξε η κινητήρια δύναμή της. Οργάνωσε μεγάλες εκθέσεις, κορυφαία πολιτιστικά γεγονότα, όπως την ιστορική πλέον έκθεση του El Greco. Μετέτρεψε το Μουσείο σε μια εξωστρεφή Πινακοθήκη, κέντρο της Ελληνικής Τέχνης, με διεθνείς συνεργασίες, ανοιχτό σε όλο τον κόσμο. Έκανε προσιτό στον κόσμο τον Βρυζάκη, τον Λύτρα, τον Ιακωβίδη, τον Μόραλη, τον Γκίκα, τον Τέτση. Πάντοτε παρούσα και δραστήρια, ξεναγούσε η ίδια τους επισκέπτες με τον γοητευτικό της λόγο. Ήταν από τους πρώτους επικεφαλής πολιτιστικών οργανισμών που είχε μιαν άλλη αντίληψη για την επικοινωνία της τέχνης με το κοινό. Μέχρι και την τελευταία στιγμή, ετοίμαζε με την αγάπη και τη φροντίδα, που την χαρακτήριζαν, την αναδρομική έκθεση του Κωνσταντίνου Παρθένη.

Είναι πραγματικά σπουδαίο το έργο της στα 30 χρόνια που διηύθυνε την Εθνική Πινακοθήκη. Ίδρυσε νέα παραρτήματα, στην Κέρκυρα, το Ναύπλιο, το Μουσείο Καπράλου στην Αίγινα, τη Γλυπτοθήκη στο Άλσος Στρατού.

Με την Μαρίνα συνεργαστήκαμε στενά περίπου μια δεκαπενταετία. Αμέτρητες ώρες συζητήσεων από τις πρώτες ιδέες για την επέκταση της Πινακοθήκης, για τα Παραρτήματα, για το Μουσείο Καπράλου. Οταν καθόμαστε μαζί στο Συμβούλιο Μουσείων, με προμήθευε με άπειρα σκίτσα, σχετικά με τα θέματα που συζητούσαμε. Πολλές οι εκτενείς, πάντα χειρόγραφες καλλίγραφες επιστολές της, για οτιδήποτε αφορούσε στο μέλλον της Πινακοθήκης Μαζί, δουλέψαμε σκληρά, περνώντας αμέτρητες ώρες στο εργοτάξιο, για να ολοκληρώσουμε το μεγάλο έργο της ανακαινισμένης Εθνικής Πινακοθήκης. Μοιραστήκαμε σκέψεις και αγωνίες μέχρι να φθάσουμε στην 24η Μαρτίου 2021. Είναι πραγματικά ευτύχημα, ότι είδε τη νέα Εθνική Πινακοθήκη να αποδίδεται στο κοινό ολοκληρωμένη. Ενα σύγχρονο μουσείο, που απολαμβάνουν πλέον χιλιάδες επισκέπτες.

Της οφείλουμε ένα μεγάλο ευχαριστώ για την αφοσίωση, τη δημιουργικότητα και την αγάπη που έδειξε όλα αυτά τα χρόνια στην Πινακοθήκη, στην Τέχνη, στην Ελλάδα. Προσωπικά την ευχαριστώ για τη φιλία της και τα μαθήματα τέχνης, που μας προσέφερε απλόχερα, γοητευτικά, αξέχαστα. Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους και τους φίλους της».

Ο υφυπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης έκανε την ακόλουθη δήλωση: «Στα τριάντα χρόνια που ηγήθηκε της Εθνικής Πινακοθήκης, η Μαρίνα Λαμπράκη-Πλάκα πρωτοστάτησε των δράσεων για την ενίσχυση και ενδυνάμωση του φορέα: από την επέκταση του κεντρικού κτηριακού συγκροτήματος στην Αθήνα που επαναλειτούργησε πέρυσι ανακαινισμένο, μέχρι την ανάπτυξη παραρτημάτων στην υπόλοιπη Ελλάδα με πλέον πρόσφατο το Μουσείο Καπράλου στην Αίγινα, αλλά και μέσω στρατηγικών συμπράξεων όπως για παράδειγμα με το Ινστιτούτο Σύγχρονης Ελληνικής Τέχνης που ανακοινώθηκε από την ίδια μόλις πριν έναν μήνα.

Διοργάνωσε επίσης εμβληματικές εκθέσεις που προσέλκυσαν δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες όπως η θρυλική πλέον έκθεση για τον Ελ Γκρέκο πριν είκοσι περίπου χρόνια, αλλά και εκθέσεις που πρόβαλαν τον ελληνικό πολιτισμό διεθνώς όπως η περσινή έκθεση «Παρίσι-Αθήνα, η γέννηση της σύγχρονης Ελλάδας» που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο του Λούβρου. Πάνω από όλα όμως είναι εκείνη που μετέδωσε σε γενιές Ελλήνων την αγάπη της για τα εικαστικά και την τέχνη. Για όλα αυτά και ακόμα περισσότερα, την ευχαριστούμε, την ευγνωμονούμε και την αποχαιρετούμε με αγάπη.

Θα θυμάμαι για πάντα τις συζητήσεις μας, τα ιδιόχειρα σημειώματα με τον μοναδικό της γραφικό χαρακτήρα, τα υπέροχα σχέδια που ζωγράφιζε κατά τη διάρκεια των συναντήσεων από το εργοτάξιο ως το υπουργείο και φυσικά το πάθος και την άσβεστη ενέργεια με την οποίο εργάστηκε για τον πολιτισμό, από όποια θέση και αν βρέθηκε. Η Εθνική Πινακοθήκη υπήρξε ένα έργο ζωής για αυτήν, μέχρι την τελευταία στιγμή, καθώς ετοιμαζόμασταν για τα εγκαίνια της μεγάλης έκθεσης του Παρθένη την επόμενη εβδομάδα. Τα θερμότερά μου συλλυπητήρια στους οικείους της».