Επισιτιστική κρίση: Οι «άμυνες» της Ελλάδας και η τρέχουσα κατάσταση

Σε θέση μάχης, ώστε το επιθετικό κύμα ακρίβειας που πλήττει τη χώρα να μην μετεξελιχθεί σε μια ευρύτατη επισιτιστική κρίση με απρόβλεπτες διαστάσεις, βρίσκονται οι αρμόδιες αρχές στην Ελλάδα, την ώρα που πληθαίνουν οι διεθνείς «φωνές» για παγκόσμιο λιμό στη σκιά του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία.

Οι αναταραχές που έχει επιφέρει στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ολοένα και διευρύνονται, τα προβλήματα αυξάνονται, ενώ όπως είναι φυσικό τα απόνερα της κρίσης φτάνουν μέχρι και την πόρτα της χώρας μας. Ωστόσο, παρά τη διευρυμένη ανησυχία για τους κινδύνους που ενέχει μια παρατεταμένη πολεμική σύγκρουση, παράγοντες της αγοράς διαβεβαιώνουν πως η Ελλάδα δεν θα αντιμετωπίσει θέμα επισιτιστικής επάρκειας.

Οι ίδιοι προειδοποιούν, όμως, πως το σπιράλ ανόδου των τιμών σε πρώτες ύλες, ενέργεια, μεταφορές που ξεκίνησε πριν από μερικούς μήνες και έχει ενταθεί το τελευταίο διάστημα στη σκιά του πολέμου στην Ουκρανία ναρκοθετεί τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας, βυθίζοντάς την ολοένα και πιο βαθιά στο πληθωριστικό «τούνελ», με βαρύτατες συνέπειες στα εισοδήματα και την πορεία της κατανάλωσης.

Ανησυχεί ο αγροτικός κόσμος, μειώνει την παραγωγή λόγω του υπέρογκου κόστους

Μιλώντας πρόσφατα σε δημοσιογράφους, ο Γενικός διευθυντής της 3αλφα-Αφοί Καραγεωργίου ΑΕΒΕ, Κωνσταντίνος Καραγεωργίου, παραδέχθηκε πως η κατάσταση τη δεδομένη στιγμή είναι δύσκολη, ειδικά σε ό,τι αφορά τον πρωτογενή τομέα. Στη σκιά του πολέμου αυξάνονται οι προκλήσεις ως προς τη διάθεση σιτηρών, ενώ αυξητική είναι η τάση και για τις τιμές του ρυζιού, καθώς ως ένα παραδοσιακό χρηματιστηριακό προϊόν αποδεικνύεται εξαιρετικά ευάλωτο στη διεθνή αρνητική συγκυρία. «Στη συζήτησή μας με τους παραγωγούς διαπιστώνουμε αγωνία και άγχος. Πλέον οι φόβοι για επάρκεια είναι ορατοί και ξεπερνούν την ανησυχία για τη διαμόρφωση των τιμών», τόνισε.

Μάλιστα, όπως αποκάλυψε ο ίδιος, οι παραγωγοί οσπρίων του νομού Καβάλας ενημέρωσαν την εταιρεία πως, λόγω του δυσθεώρητου κόστους των λιπασμάτων και της ενέργειας, αποφάσισαν πως δεν θα καλλιεργήσουν όσπρια στα χωράφια τους. Αυτό σημαίνει πως αυτόματα η παραγωγή θα μειωθεί, δίνοντας νέα ανοδική ώθηση στις τιμές των προϊόντων.

«Κάθε νέα παραγγελία που έρχεται, έρχεται με αυξημένη τιμή», σχολίαζε πρόσφατα στο insider.gr επιχειρηματίας που δραστηριοποιείται στην εμπορία και πώληση αγροτικών εφοδίων στην περιφέρεια, περιγράφοντας τη δύσκολη κατάσταση που έχει διαμορφωθεί το τελευταίο διάστημα, καθώς οι ξέφρενες αυξήσεις που καταγράφουν οι τιμές των λιπασμάτων βάζουν «φωτιά» στα εισοδήματα των αγροτών, ενισχύοντας τους φόβους για ντόμινο επιπτώσεων, με βασικό κίνδυνο τις αλλεπάλληλες ανατιμήσεις στα τρόφιμα.

Διαρκής είναι την ίδια στιγμή η ανησυχία στο μέτωπο των σιτηρών, καθώς σε λίγες ημέρες συμπληρώνονται τρεις μήνες εχθροπραξιών στην Ουκρανία, γεγονός που έχει αλλάξει δραματικά τις ισορροπίες στην παγκόσμια αγορά των σιτηρών. Καθώς ο πόλεμος ρίχνει βαριά τη σκιά του στον «σιτοβολώνα» της Ευρώπης, οι διεθνείς τιμές των σιτηρών εξακολουθούν να παραμένουν στα ύψη, ενώ δυσοίωνες είναι οι προβλέψεις των αναλυτών και για τους επόμενους μήνες.

Στη σκιά της αυξημένης αβεβαιότητας και εν μέσω σημαντικών αυξήσεων στις τιμές των πρώτων υλών τους, οι εγχώριες αλευροβιομηχανίες όχι μόνο παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις, αλλά και «χτίζουν» άμυνες, ώστε να διαχειριστούν την τρέχουσα κατάσταση. Ο κλάδος παραμένει σε εγρήγορση, «ζυγίζοντας» όλα τα δεδομένα και σχεδιάζοντας προσεκτικά τα επόμενα βήματά του. Μύλοι Λούλη, Μύλοι Κεπενού και Κυλινδρόμυλοι Κ. Σαραντόπουλος, ανακοίνωσαν πρόσφατα – στο πλαίσιο δημοσίευσης των οικονομικών τους καταστάσεων – πως εντόπισαν έγκαιρα εναλλακτικές αγορές εφοδιασμού σιτηρών, αλλά και πως η τρέχουσα συγκυρία εγκυμονεί κινδύνους για τις διακυμάνσεις των τιμών των πρώτων υλών, αλλά και για τον εφοδιασμό αρκετών χωρών με σιτάρι.

Οι διαβεβαιώσεις για επάρκεια και η καταγραφή των αποθεμάτων

Από την πλευρά του ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Γιώργος Γεωργαντάς, σπεύδει με κάθε ευκαιρία να διαμηνύει πως η Ελλάδα δεν θα αντιμετωπίσει κανένα πρόβλημα επισιτιστικής επάρκειας. Πριν από μερικά 24ωρα και μιλώντας σε τηλεοπτικό σταθμό, ο κ. Γεωργαντάς ανέφερε πως είναι συνεχείς οι προσπάθειες για αύξηση της αγροτικής παραγωγής στην Ελλάδα και πως σύντομα θα υπάρξει και ανακοίνωση σχετικών μέτρων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, που σχετίζονται με την επάρκεια αγαθών και τις ανατιμήσεις, λόγω των συνεπειών της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Σύμφωνα με τον υπουργό «φέτος θα έχουμε καλή καλλιεργητική περίοδο με πλεόνασμα προϊόντων και αυτό θα συμβάλλει στη μείωση των τιμών». Ο κ. Γεωργαντάς επανέλαβε πως τα αποθέματα της χώρας κινούνται σε ικανοποιητικά επίπεδα, ενώ οι αρμόδιες αρχές παρακολουθούν την πορεία τους ανά πέντε εργάσιμες ημέρες.

Η διαδικασία δήλωσης των αποθεμάτων γεωργικών προϊόντων και τροφίμων, ώστε να αποτραπούν τυχόν δυσμενείς συνέπειες στην επισιτιστική ασφάλεια, λόγω των αναταραχών που καταγράφονται στις αγορές του αγροδιατροφικού τομέα, ξεκίνησε στις αρχές Απριλίου με Κοινή Υπουργική Απόφαση των υπουργών Ανάπτυξης και Αγροτικής Ανάπτυξης, κ. κ. Α. Γεωργιάδη και Γ. Γεωργαντά.

Η υποχρέωση δήλωσης αποθεμάτων ισχύει για χρονικό διάστημα τριών μηνών από την 28.03.2022, ενώ με απόφαση του υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα μπορεί να παρατείνεται για χρονικό διάστημα τριών επιπλέον μηνών κάθε φορά.

Η δήλωση αποθεμάτων αφορά στις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην αλυσίδα παραγωγής, εισαγωγής, εμπορίας, πώλησης, μεσιτείας, διακίνησης, διανομής και αποθήκευσης γεωργικών προϊόντων και τροφίμων στην ελληνική επικράτεια, στα εξής προϊόντα: α) πρώτες ύλες για την παραγωγή λιπασμάτων, β) λιπάσματα, γ) ζωοτροφές, δ) ωμά δημητριακά παντός είδους και ιδίως σιτάρι ή σμιγάδι, σίκαλη, κριθάρι, βρώμη, καλαμπόκι, εδώδιμο φαγόπυρο, ε) άλευρα και ιδίως αλεύρια σιταριού ή σμιγαδιού και αλεύρια δημητριακών, στ) ηλίανθο και ζ) φυτικά έλαια, εκτός από το ελαιόλαδο, και ιδίως ηλιέλαιο (έλαιο ηλιοτροπίου), φοινικέλαιο και αραβοσιτέλαιο.

Την ίδια στιγμή, όπως προκύπτει από πρόσφατη μελέτη του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ), παρά την αυξημένη αβεβαιότητα που επικρατεί διεθνώς αλλά και εγχωρίως, οι καταναλωτές στην Ελλάδα δεν ανησυχούν για ελλείψεις σε κάποια προϊόντα. Συγκεκριμένα μόλις το 13% δηλώνει ότι δεν εμπιστεύεται τα σουπερμάρκετ ότι φροντίζουν να μην υπάρξουν ελλείψεις στα ράφια των καταστημάτων, με τη συντριπτική πλειοψηφία (87%) να δηλώνει πως δεν υπάρχει τέτοια ανησυχία. Αυτό είναι αποτέλεσμα τόσο της παρούσας εικόνας των καταστημάτων τα οποία δεν παρουσιάζουν ελλείψεις, αλλά και της πρόσφατης εμπειρίας από την κρίση της πανδημίας, οπότε και πάλι δεν είχαν υπάρξει ελλείψεις στα ράφια των καταστημάτων.

Εντείνονται οι φόβοι διεθνώς – Το «σοκ» της Ινδίας και οι δυσοίωνες προβλέψεις

Παγκόσμιο «σοκ» προκάλεσε, μόλις το περασμένο Σάββατο, η απόφαση της κυβέρνησης της Ινδίας να απαγορεύσει, με άμεση ισχύ, τις εξαγωγές σιτηρών, καθώς η χώρα με τη δεύτερη μεγαλύτερη παραγωγή σιτηρών στον κόσμο προσπαθεί να συγκρατήσει τις τιμές στην εγχώρια αγορά.

Σύμφωνα με τον Ινδό υπουργό Εμπορίου, η παραγωγή σιταριού της χώρας έχει μειωθεί κατά 3 εκατ. τόνους, από 106 εκατ. τόνους πέρυσι, ενώ οι τιμές έχουν ενισχυθεί κατά 20-40%. Η ανακοίνωση αυτή προκάλεσε «έμφραγμα» στις διεθνείς αγορές, καθώς οι τελευταίες πόνταραν στην Ινδία για προμήθειες σιτηρών, μετά τη μείωση των εξαγωγών από τη Μαύρη Θάλασσα, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία στα τέλη Φεβρουαρίου.

Η απόφαση αυτή είχε σαν αποτέλεσμα την εκτίναξη σε υψηλό άνω των δύο μηνών τις διεθνείς τιμές του σιταριού στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων. Μόλις τη Δευτέρα, το σιτάρι παράδοσης Ιουλίου σκαρφάλωσε στα 12,39 δολάρια το μπούσελ, καταγράφοντας άνοδο άνω του 5%. Τον περασμένο Ιούλιο, η τιμή δεν ξεπερνούσε τα 6 δολάρια το μπούσελ. Η τιμή των συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης σιταριού στο χρηματιστήριο του Σικάγο έχει αυξηθεί 60% από τις αρχές του έτους, ενώ η τιμή στο καλαμπόκι μετρά αύξηση 34% φέτος. Ανοδικά κινούνται όλα τα αγροτικά προϊόντα, με τους διεθνείς αναλυτές να προβλέπουν πως το ράλι θα έχει και συνέχεια.

Τελικά, την Τρίτη, η ινδική κυβέρνηση προχώρησε σε μερική χαλάρωση της αρχικής της απόφασης, ανακοινώνοντας πως η χώρα θα επιτρέψει τελικά την αποστολή φορτίων σίτου στο εξωτερικό τα οποία περιμένουν άδεια από τα τελωνεία.

Στο μέτωπο των ελαίων και σε μια κίνηση – ανάσα για τις διεθνείς αγορές, η Ινδονησία, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας φαγώσιμων λαδιών, ανακοίνωσε πως προχωράει στην άρση της απαγόρευσης εξαγωγών φοινικέλαιου, σε μια προσπάθεια να ανακουφίσει την παγκόσμια αγορά. Οι εξαγωγές φοινικέλαιου πιθανότατα θα επανεκκινήσουν από τις 23 Μαΐου, ένα σχεδόν μήνα μετά την απαγόρευση της 28ης Απριλίου. Η Τζακάρτα σκόπευε να ξαναρχίσει τις εξαγωγές όταν οι τιμές χονδρικής θα έπεφταν στις 14.000 ρουπίες (97 σεντς), από 20.000 ρουπίες το λίτρο, πριν από την απαγόρευση. Η τιμή έπεσε – όχι όμως όσο ήλπιζε η κυβέρνηση – στις 17.200-17.600 ρουπίες ανά λίτρο. Σημειώνεται πως το 60% της παγκόσμιας παραγωγής φοινικέλαιου προέρχεται από την Ινδονησία, με την Ινδία, την Κίνα, την ΕΕ και το Πακιστάν να είναι οι βασικές χώρες που το εισάγουν. Πέρυσι η χώρα είχε εξάγει 34,2 εκατομμύρια τόνους φοινικέλαιου.

Την ίδια στιγμή, οι επτά ισχυρότερες χώρες του πλανήτη (G7) προειδοποιούν πως ο κόσμος δεν θα μπορέσει να αποφύγει μια ευρύτατη επισιτιστική κρίση, με Γερμανό αξιωματούχο να σχολιάζει μάλιστα πως ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, «χρησιμοποιεί την πείνα ως όπλο». «Έρχονται χρόνια πείνας και λιμού εάν δεν τεθεί υπό έλεγχο η κατάσταση», προειδοποίησε την Τετάρτη από τη Νέα Υόρκη ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αυξήσει κατακόρυφα την επισιτιστική ανασφάλεια. Όπως εξήγησε, μέσα σε μόλις δύο χρόνια, ο αριθμός των ανθρώπων που απειλούνται με υποσιτισμό έχει διπλασιαστεί.

«Η αποτυχία αναμόρφωσης του διεθνούς συστήματος τροφίμων επέτρεψε στον πόλεμο να ανοίξει τον δρόμο για μια νέα παγκόσμια επισιτιστική κρίση – την τρίτη κατά σειρά μέσα σε 15 χρόνια», προειδοποιεί, μέσω πρόσφατης έκθεσής της, η διεθνής ομάδα εμπειρογνωμόνων για τα βιώσιμα συστήματα τροφίμων (IPES-Food). Η έκθεση κάνει λόγο για «μια τέλεια καταιγίδα», εστιάζοντας στην ξέφρενη πορεία των τιμών των διεθνών τιμών τροφίμων και την εκτόξευση – στα ύψη – της επισιτιστικής ανασφάλειας για τις πιο φτωχές χώρες του κόσμου. Μάλιστα, οι προβλέψεις αναφέρουν πως ο υποσιτιζόμενος πληθυσμός του πλανήτη δεν αποκλείεται να φτάσει ακόμη και στα 13 εκατομμύρια φέτος.

«Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα διατηρήσει στα ύψη τις τιμές των τροφίμων για τουλάχιστον έναν χρόνο», προβλέπουν, από την πλευρά τους, οι αναλυτές της Rabobank, παρακολουθώντας το «πάρτι τιμών» των αγροτικών προϊόντων στα διεθνή χρηματιστήρια εμπορευμάτων. «Ο κόσμος δεν έχει ακόμη βιώσει τον πλήρη αντίκτυπο της βαριάς απουσίας της Ουκρανίας από την εφοδιαστική αλυσίδα. Αυτό είναι κάτι που θα γίνει αισθητό προσεχώς…», εκτιμούν.