Ευλογιά των πιθήκων: Στην «κούρσα» για εμβόλια, ειδικοί βλέπουν «επανάληψη» της Covid-19

Επικριτές φοβούνται ότι ενδεχομένως να έρχεται μια επανάληψη του καταστροφικού προβλήματος της ανισότητας που παρατηρήθηκε κατά την πανδημία του κορονοϊού. «Τα λάθη που είδαμε κατά την πανδημία της Covid-19 επαναλαμβάνονται ήδη» είπε η Δρ. Μπογκούμα Καμπίσεν Τιτάντζι, επίκουρος καθηγήτρια Ιατρικής στο Emory University.

Ενώ πλούσιες χώρες έχουν παραγγείλει εκατομμύρια εμβόλια για να σταματήσουν την ευλογιά των πιθήκων εντός των συνόρων τους, καμία δεν έχει ανακοινώσει σχέδια για διαμοιρασμό δόσεων με την Αφρική, όπου εξαπλώνεται μια πιο θανατηφόρα μορφή ευλογιάς των πιθήκων.

Μέχρι τώρα έχουν υπάρξει πάνω από 21.000 κρούσματα ευλογιάς των πιθήκων σε περίπου 80 χώρες από τον Μάιο, και φέρονται να έχουν υπάρξει 75 θάνατοι στην Αφρική, κυρίως σε Νιγηρία και Κονγκό. Την Παρασκευή η Βραζιλία και η Ισπανία ανέφεραν θανάτους που συνδέονταν με την ευλογιά των πιθήκων- τους πρώτους έξω από την Αφρική.

«Οι αφρικανικές χώρες που αντιμετωπίζουν ξεσπάσματα ευλογιάς των πιθήκων εδώ και δεκαετίες έχουν υποβαθμιστεί σε υποσημείωση στις συζητήσεις για την διεθνή αντίδραση/ αντιμετώπιση» είπε η Τιτάντζι.

Επιστήμονες λένε πως, αντίθετα με τις εκστρατείες κατά της Covid-19, μαζικοί εμβολιασμοί κατά της ευλογιάς των πιθήκων δεν θα είναι απαραίτητοι. Πιστεύουν ότι στοχευμένη χρήση των διαθέσιμων εμβολίων, μαζί με άλλα μέτρα, θα μπορούσε να «καταπνίξει» τις επεκτεινόμενες επιδημίες που χαρακτηρίστηκαν πρόσφατα από τον ΠΟΥ ως παγκόσμια κατάσταση εκτάκτου ανάγκης.

Ωστόσο αν και η ευλογιά των πιθήκων εξαπλώνεται πολύ πιο δύσκολα από την Covid-19, ειδικοί προειδοποιούν πως αν η ασθένεια εξαπλωθεί στον γενικό πληθυσμό- επί της παρούσης στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική κυκλοφορεί σχεδόν αποκλειστικά μεταξύ γκέι και bisexual ανδρών– η ανάγκη για εμβόλια θα αυξανόταν, ειδικά αν ο ιός εδραιωθεί σε νέες περιοχές.

Την Πέμπτη τα Africa Centers for Disease Control and Prevention ζήτησαν να δοθεί προτεραιότητα στην ήπειρο ως προς τα εμβόλια, λέγοντας πως μένει και πάλι πίσω. «Αν δεν είμαστε ασφαλείς, ο υπόλοιπος κόσμος δεν είναι ασφαλής» είπε ο υπηρεσιακός διευθυντής, Αχμέντ Όγκγουελ.

Αν και ήταν ενδημική σε τμήματα της Αφρικής για δεκαετίες, η ευλογιά των πιθήκων περνά κυρίως σε ανθρώπους από μολυσμένα άφρια ζώα και κατά κανόνα δεν εξαπλώνεται πολύ μακριά από την ήπειρο. Ειδικοί θεωρούν ότι τα ξεσπάσματα ευλογιάς των πιθήκων στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη μπορεί να έχουν προέλθει από την Αφρική πολύ πριν η ασθένεια αρχίσει να εξαπλώνεται μέσω σεξ σε Ισπανία και Βέλγιο. Αυτή τη στιγμή πάνω από 70% των κρουσμάτων ευλογιάς των πιθήκων στον κόσμο είναι στην Ευρώπη, και το 98% των κρουσμάτων είναι σε άνδρες που κάνουν σεξ με άλλους άνδρες.

Ο ΠΟΥ αναπτύσσει έναν μηχανισμό διαμοιρασμού εμβολίων για τις χώρες που επηρεάζονται, μα έχει δώσει στη δημοσιότητα λίγες λεπτομέρειες ως προς το πώς θα λειτουργεί. Επίσης δεν έχει δώσει εγγυήσεις ως προς την απόδοση προτεραιότητας σε φτωχές χώρες στην Αφρική, λέγοντας μόνο πως τα εμβόλια θα διανέμονται με βάση τις επιδημιολογικές ανάγκες. Κάποιοι ειδικοί θεωρούν ότι ο μηχανισμός θα παρουσίαζε τα ίδια προβλήματα με τον COVAX, που δημιουργήθηκε από τον ΠΟΥ και εταίρους του 2020 για να διασφαλιστεί ότι οι φτωχότερες χώρες θα λάμβαναν εμβόλια για την Covid-19. Ο μηχανισμός εκείνος έχασε επανειλημμένα ευκαιρίες για διαμοιρασμό εμβολίων με πιο φτωχές χώρες και κατά καιρούς βασιζόταν σε δωρεές.

«Απλά το να ζητάται από χώρες να μοιράζονται δεν θα είναι επαρκές» είπε η Σαρμίλα Σέτι, σύμβουλος εμβολίων για τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. «Όσο περισσότερο κυκλοφορεί η ευλογιά των πιθήκων, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να μπει σε νέες “δεξαμενές” ζώων ή να εξαπλωθεί» στον γενικό πληθυσμό, είπε. «Αν συμβεί αυτό, οι ανάγκες για εμβόλια θα μπορούσαν να μεταβληθούν σημαντικά».

Αυτή τη στιγμή υπάρχει μόνο ένας παραγωγός του πιο προηγμένου εμβολίου για την ευλογιά των πιθήκων: Η Bavarian Nordic (Δανία), με δυνατότητα παραγωγής 30 εκατομμυρίων δόσεων περίπου- 16 εκατομμύρια είναι ήδη διαθέσιμες. Τον Μάιο η εταιρεία ζήτησε από τις ΗΠΑ να αποδεσμεύσουν πάνω από 215.000 δόσεις που ήταν να παραλάβουν, για να «βοηθήσουν με τα διεθνή αιτήματα που δεχόταν η εταιρεία», και οι ΗΠΑ δέχτηκαν, σύμφωνα με τον Μπιλ Χολ, εκπρόσωπο του υπουργείου Υγείας των ΗΠΑ, οι οποίες θα παραλάβουν και πάλι τις δόσεις, μα αργότερα. Η εταιρεία δεν διευκρίνισε σε ποιες χώρες θα κατανέμονταν οι δόσεις. Ο Χολ είπε ότι οι ΗΠΑ δεν έχουν προβεί σε υποσχέσεις για διαμοιρασμό εμβολίων. Σημειώνεται ότι οι ΗΠΑ έχουν παραγγείλει μακράν τις περισσότερες δόσεις, με 13 εκατ. κρατήσεις, αν και έχουν παραδοθεί περίπου 1,4 εκατ.

Κάποιοι Αφρικανοί αξιωματούχοι είπαν ότι θα ήταν σοφό να δημιουργηθούν αποθέματα δόσεων στην ήπειρο, δεδομένων των δυσκολιών που αντιμετωπίζουν χώρες της Δύσης στην αντιμετώπιση της ευλογιάς των πιθήκων. «Πραγματικά δεν πιστεύω ότι θα εξαπλωθεί πολύ, επειδή η ευλογιά των πιθήκων δεν εξαπλώνεται όπως η Covid» είπε ο Σαλίμ Αμπντούλ Καρίμ, επιδημιολόγος στο University of KwaZulu-Natal της Νότιας Αφρικής. «Η Αφρική θα έπρεπε να προμηθευτεί κάποια εμβόλια σε περίπτωση που τα χρειαστούμε, μα θα έπρεπε να δώσουμε προτεραιότητα στις διαγνώσεις και την παρατήρηση, ώστε να ξέρουμε πού να στοχεύσουμε» είπε. «Κανονικά θα ήμασταν σε θέση να αντιμετωπίσουμε μια ασθένεια σαν την ευλογιά των πιθήκων, μα προβληματίζομαι που (ο αριθμός των νέων κρουσμάτων) δεν έχει αρχίσει να μειώνεται ακόμα».

Με πληροφορίες από Associated Press