Θεραπεία καρκίνου: Η επόμενη μεγάλη πρόκληση ίσως είναι ένα εμβόλιο

Δεν πρόκειται για τα παραδοσιακά εμβόλια πρόληψης, αλλά για δόσεις που θα συρρικνώνουν τους όγκους και θα αποτρέπουν την υποτροπή και επιστροφή της ασθένειας. 

Ηεπόμενη μεγάλη πρόκληση στη θεραπεία του καρκίνου θα μπορούσε να είναι ένα εμβόλιο.

Επειτα από δεκαετίες περιορισμένων επιτυχιών, οι επιστήμονες υποστηρίζουν πως η έρευνα έχει φτάσει σε ένα σημείο καμπής, με πολλούς να προβλέπουν πως τα επόμενα πέντε χρόνια θα έχουν κυκλοφορήσει περισσότερα εμβόλια.

Δεν πρόκειται για τα παραδοσιακά εμβόλια πρόληψης, αλλά για δόσεις που θα συρρικνώνουν τους όγκους και θα αποτρέπουν την υποτροπή και επιστροφή της ασθένειας.

Οι πειραματικές αυτές θεραπείες στοχεύουν καταρχάς τον καρκίνο του μαστού και του πνεύμονα, ενώ εσχάτως αναφέρθηκαν οφέλη και για τον καρκίνο του δέρματος, του παγκρέατος, καθώς για το μελάνωμα.

«Καταφέραμε κάτι που λειτουργεί. Τώρα πρέπει να το κάνουμε να λειτουργεί καλύτερα», σημειώνει ο Δρ Τζέιμς Γκάλεϊ, επικεφαλής κέντρου στο Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου που αναπτύσσει ανοσοθεραπείες, συμπεριλαμβανομένων των εμβολίων για τη θεραπεία του καρκίνου.

Περισσότερο από ποτέ άλλοτε, οι επιστήμονες κατανοούν το πώς ο καρκίνος καταφέρνει και «κρύβεται» από το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος. Τα εμβόλια καρκίνου, όπως και άλλες ανοσοθεραπείες, ενισχύουν το ανοσοποιητικό ώστε να μπορεί να εξουδετερώσει τα καρκινικά κύτταρα. Κάποια από τα νέα εμβόλια χρησιμοποιούν mRNA, που αναπτύχθηκε για τον καρκίνο, αλλά πρώτα χρησιμοποιήθηκε στα εμβόλια κατά του Covid-19.

Για να λειτουργήσει ένα εμβόλιο, χρειάζεται να «διδάξει» στα Τ κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος να αναγνωρίζουν ως επικίνδυνο τον καρκίνο, εξηγεί η Δρ Νόρα Ντάισις του Ινστιτούτου Εμβολίου κατά του Καρκίνου του Πανεπιστημίου της Ουάσιγκτον. Οταν γίνει αυτό, λέει η ίδια, τα Τ κύτταρα μπορούν να μετακινηθούν σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος και να εξουδετερώσουν τον κίνδυνο.

«Αν δείτε ενεργοποιημένο Τ κύτταρο, είναι σαν να έχει πόδια. Το βλέπεις να σέρνεται μέσα στο αιμοφόρο αγγείο για να βγει στους ιστούς» περιγράφει η ίδια.

Κρίσιμη η εμπειρία των εθελοντών

Στην προσπάθεια αυτή, ωστόσο, κρίσιμη είναι η εθελοντική συμμετοχή ασθενών.

Η Καθλίν Τζέιντ, πενήντα ετών σήμερα, έμαθε πως έπασχε από καρκίνο του μαστού τον περασμένο Φεβρουάριο, λίγες εβδομάδες προτού η ίδια και ο σύζυγός της αναχωρήσουν από το Σιάτλ για ένα φιλόδοξο ταξίδι σε όλο τον κόσμο. Αντί να ανοίξουν πανιά με το 14 μέτρων σκάφος τους, εκείνη κατέληξε κλινήρης σε νοσοκομείο εν αναμονή της τρίτης δόσης ενός πειραματικού εμβολίου, με την ελπίδα πως με αυτόν τον τρόπο ο όγκος θα συρρικνωνόταν προτού μπει στο χειρουργείο.

«Παρότι η αλλαγή αυτή ήταν μικρή, ένιωσα πως άξιζε τον κόπο» ανέφερε η Τζέιντ, που λαμβάνει και την προβλεπόμενη έως σήμερα θεραπεία.

Ο Τοντ Πίπερ, από το Σιάτλ, συμμετέχει στο πειραματικό πρόγραμμα εμβολιασμού με την ελπίδα να συρρικνωθούν οι καρκινικοί όγκοι που έχει στον πνεύμονα. Ο καρκίνος έχει κάνει μετάσταση στον εγκέφαλο και ο ίδιος πια ελπίζει να ζήσει ώστε να μπορέσει του χρόνου να δει την κόρη του να αποφοιτά από το πανεπιστήμιο.

«Δεν έχω τίποτα να χάσω, μόνο να κερδίσω μπορώ, είτε για εμένα είτε για άλλους ανθρώπους στον ίδιο Γολγοθά», λέει ο 56χρονος για την απόφασή του να συμμετάσχει εθελοντικά.

Πειραματικοί εμβολιασμοί σε εξέλιξη

Η πρόοδος στις θεραπείες εμβολίου αποτελεί πρόκληση. Το πρώτο εμβόλιο Provenge εγκρίθηκε στις ΗΠΑ το 2010 για την αντιμετώπιση του καρκίνου του προστάτη. Απαιτεί την επεξεργασία των ανοσοποιητικών κυττάρων του ίδιου του ασθενούς στο εργαστήριο και την επιστροφή τους μέσω ενδοφλέβιας χορήγησης. Υπάρχουν επίσης εμβόλια για τον πρώιμο καρκίνο της ουροδόχου κύστης και το προχωρημένο μελάνωμα.

Ωστόσο, σε στάδιο μελέτης και επεξεργασίας βρίσκονται και άλλα εμβόλια πρόληψης του καρκίνου. Το «παλιό» εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας Β προλαμβάνει τον καρκίνο του ήπατος και τα εμβόλια κατά του ιού HPV, που εισήχθησαν το 2006, προλαμβάνουν τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Στη Φιλαδέλφεια, η δρ. Σούζαν Ντόμτσεκ, διευθύντρια του Κέντρου Basser στη σχολή Ιατρικής Penn, «στρατολογεί» 28 υγιείς ανθρώπους με μεταλλάξεις BRCA (σ.σ μεταλλάξεις υψηλού κινδύνου που απενεργοποιούν μια πολύ σημαντική διαδικασία του DNA και έτσι αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, των ωοθηκών και άλλα είδη) για ένα τεστ με εμβόλιο. Στόχος της να εξουδετερώσει εγκαίρως τα μη ομαλά κύτταρα, προτού αυτά προκαλέσουν προβλήματα. «Είναι σαν να ξεχορταριάζεις τακτικά τον κήπο» συγκρίνει τη διαδικασία η ίδια.

Άλλοι ερευνητές αναπτύσσουν εμβόλια για την πρόληψη καρκίνου σε ανθρώπους με προκαρκινικά οζίδια στους πνεύμονες και άλλες κληρονομικές παθήσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου.

«Τα εμβόλια είναι πιθανότατα το επόμενο μεγάλο βήμα» στην προσπάθεια μείωσης των θανάτων από καρκίνο ανέφερε ο δρ. Στιβ Λίπκιν, γενετιστής στη σχολή Ιατρικής Weill Cornell της Νέας Υόρκης.

Οι άνθρωποι με το κληρονομικό σύνδρομο Lynch διατρέχουν 60-80% κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο στη ζωή τους, οπότε η ένταξή τους στα πειραματικά προγράμματα εμβολιασμών είναι σχετικά εύκολο, εξηγεί ο δρ. Εδουάρδο Βιλάρ Σάντσεζ του Κέντρου κατά του Καρκίνου στο Χιούστον που σημειώνει πως «οι ασθενείς συμμετέχουν σε όλο αυτό με ένα αναπάντεχο και θετικό τρόπο».

Οι φαρμακοβιομηχανίες Moderna και Merck αναπτύσσουν από κοινού ένα εξατομικευμένο εμβόλιο mRNA για ασθενείς με μελάνωμα, με μια μεγάλη μελέτη να ξεκινά φέτος. Τα εμβόλια αυτά προσαρμόζονται στις ανάγκες του κάθε ασθενούς, βάσει του αριθμού μεταλλάξεων στον καρκινικό ιστό τους. Ένα τέτοιο «προσωποποιημένο» εμβόλιο μπορεί να «εκπαιδεύσει» το ανοσοποιητικό σύστημα στην αναζήτηση και εξουδετέρωση των καρκινικών κυττάρων.

Ωστόσο, τα εμβόλια αυτά θα είναι ακριβά. 

«Ουσιαστικά αναπτύσσεις κάθε εμβόλιο από το μηδέν. Αν το εμβόλιο δεν ήταν εξατομικευμένο, η παραγωγή του θα μπορούσε να είναι φθηνή» διευκρινίζει ο δρ. Πάτρικ Ποτ του ΙνστιτούτουDana-Farber στη Βοστώνη.

Πηγή: kathimerini – Associated Press