Η τέχνη του κλαδέματος της ελιάς

Ειναι η πιο δραστικη δραστηριοτητα του ελαιοδενδρου, αλλα θελει γνωσεις, για να μην πετυχουμε το αντιθετο αποτελεσμα απο αυτο που θελουμε

---

Εγω, αναφερω τα παρακατω με βασει τις γνωσεις μου πανω στην πραξη κλαδευοντας τις δικες μου ελιες. Με βασει καποια σεμηναρια που μας εκανε καποτε η Γεωργικη σχολη Μεσαρας, αλλα και απο τις συμβουλες που αναφερει στα βιβλια του ο Αθανασιος Σ. Αλιβιζατος, καθως και απο τις συμβουλες του Ιταλου καθηγητη Gucci.

Μαζεψα λοιπον αρκετεςπληροφοριες, που πιστευω θα ηταν χρησιμες στον καθε ενα αγροτη καλλιεργητη ελιας, που θα εμπαινε στον κοπο να τα διαβασει με προσοχη.

Oταν ρωτησαν τον καθηγητη Gucci, γιατι κλαδευουμε το δενδρο, εκεινος απαντησε απλα <<Για να ξανανοιωσει!>>!

Αυτο θα γινει, αφου το απαλλαξουμε απο τα περιτα κλαρια, η τα αρωστα αδυναμα και ξηρα.

Παλαιότερα αν καποιος δεν ηξερε να κλαδεψει το λιοφυτο του, εκανε χρηση της παροιμιας <<αν δε ξερεις τη δουλια σου ξανοιγε το γειτονα σου!>>

Αυτο ομως απεδειχθη μεγα λαθος!

Πολλα λαθη εκαναν στο παρελθον και οι γονεις μας, με το να αφηνουν μεγαλη φυλλωσια (φουντα), γιατι λεγανε <<μεγαλη φουντα, περισσοτερες ελιες>>!

Ακομα αφηναν πολλους παραποδες απο τη ριζα, πεντεξη η και παραπανω, γιατι πιστευαν οτι οι πολλοι παραποδες, αντιστοιχουσαν σε αντιστοιχες ελιες! Τεραστια λαθη ολα αυτα και ερχονται σημερα οι ειδικοι να τα αλλαξουν ολα!

Καθε ελια θα πρεπει να εχει εναν κεντρικο ευρωστο κορμο, ο οποιος θα διακλαδιζεται στο ενα με εναμισι μετρο με πλαγια κλαρια (ποδιες), και αποφευγουμε τα ορθια λαιμαργα, ειδικα στο κεντρο (ορθαρηδες).

Αυτο γινεται ακομα και απο την πρωτη στιγμη που αγοραζουμε τα μικρα δενδρα μας (μουρελα), διαλεγουμε να εχουν ηδη τα βλασταρια στα πλαγια και οχι ορθια, να ειναι δηλαδη απο τωρα διαμορφωμενα.

Ακομα και αν εχουμε φυτεψει δυο η τριων ετων δενδρα, εκει στο κλαδεμα <<τα χερια μας θα ειναι κοντα>>, και δεν θα καταστρεφουμε τη φυλλωσια γιατι τη χρειαζεται το δενδρο για φωτοσυνθεση και την αναπτυξη του.

Αν δεν εχει πολλα πλαινα κλαρια και εχει ορθια, το νεαρο δενδρο μας, μπορουμε να κανουμε <<καποιες ασκησεις>>, με τα ορθια κλαρια, λυγιζοντας τα με προσοχη στο πλαι, ετσι σιγα σιγα θα παρουν οριζοντια κλιση και θα γινουν ποδιες.

Ας τα παρουμε ομως τα πραγματα απο την αρχη, οταν βρεθουμε στον ελαιωνα μας με τα κλαδευτηρια στα χερια…

Το πρωτο βημα, ειναι να εξεταζουμε καθε δενδρο χωριστα, γιατι οι αναγκες του καθε ενος, μπορει να ειναι διαφορετικες.

Ο σκοπος μας ειναι να πετυχουμε να καρποφορουν ολα τα δενδρα καθε χρονο και απο λιγο, παρα μια χρονια να εχεουν παραγωγη και την αλλη τιποτα.

Δευτερο βημα, ελεγχος, να δουμε για την παρουσια ασθενιων, ξηρων βλαστων, πυκνοτητα βλαστησης, σκιασης, φωτισμου, αερισμου, σχηματος κομης, υψος του δενδρου, παρουσια μηκυτων κλπ.

Ετσι αν χρειαστει να αφαιρεθουν βλαστοι, αφαιρουνται και καταστρεφονται αμεσως, η τους τοποθετουμε σαν ενα δεματακι στη ριζα καθε δενδρου να γιει κοπρια,και οχι ατακτα πεταμενα εδω κι εκει.

Σημερα υπαρχουν μηχανηματα που τα πολτοποιουν και τα κανουν λιπασμα για την ελια, Αυτο θα ηταν το καλιτερο, γιτι σιγα σιγα θα απαγορευουν οι Δημοι το καψημο των κλαριων, λογω μολυνσης της ατμοσφαιρας.

Αφαιρουνται οι ξεροι και προσβεβλημενοι απο μηκυτες βλαστοι και καταστρεφονται και αυτοι.

Αποφευγεται η χρηση αλυσοπριονου, γιατι κοβει αγρια τομη και εκει φωλιαζουν παθογονοι μηκυτες, ειδικα σε περιοδο μεγαλης υγρασιας.

Και αν ακομα κοψουμε χονδρα κλαρια, θα χρειστει με ενα μαχαιρακι να λειανουμε την τομη.

Ενα δενδρο που μολις καρποφορησε, αφαιρουμε τα μισα κλαρια που καρποφορηαν, ενω αφηνουμε τους βλαστους που αναπτυχθηκαν το ετος καρποφοριας, για να δεσουν τον καρπο της επομενης χρονιας.

Αυστηρο κλαδεμα κανουμε στα δενδρα μετα απο τυχον φωτια, σε εκεινα που εχουν ασθενειες, χολερα, εχουν μεγαλο βαθμο σκιασης και σε αυτα που ειναι σε αγονα εδαφη.

Στα δενδρα που εχουν καει απο φωτια, δεν τα κλαδευουμε φετος, παρα την επομενη χρονια που θα ανοιξουν και θα διαλεξουμε τα καταλληλα κλαρια που θα αφησουμε.

Κανουμε δυνατο κλαδεμα στα δενδρα που ειναι μεγαλα σε υψος, η γερικα γιατι θα πρεπει να τα φερουμε στο επιθυμητο υψος.

Τα πυκνα κλαρια τα αραιωνουμε ωστε να μπαινει φως μεσα στο δενδρο και αερας.

Τωρα, το ποσο πυκνο θα ειναι μεσα ενα δενδρο, θα εχουμε σαν εικονα ενα πουλι που θα μπορει να πεταει αναμεσα στα κλαρια, οπως ειπε καποιος ειδικος..

Αν παλι το λιοφυτο μας ειναι σε αγονη περιοχη, με ελαχιστες βροχοπτωσεις το χειμωνα,και χωρις νερο το καλοκαιρι, φυσικα το δενδρο δεν μπορει να συντηρησει ολα τα κλαρια και να παραγει κι ολας, ετσι θα πρεπει να αφαιρεθουν κλαρια για να ξαλαφρωσει το δενδρο και να εχει τη δυναμη να κανει και την παραγωγη της χρονιας.

Οπωσδηποτε αφαιρουμε τα λαιμαργα κραταμε τον αερα και το φως σε καθε δενδρο, και αμα ακομα τελειωσουμε το κλαδεμα ολων των δενδρων ξαναριχνουμε παλι την τελευταια ματια και επιθεωρουμε ολα τα δενδρα μας για τυχον βελτιωσεις.

Ο καλος κλαδευτης, πρεπει να εχει γνωσεις και εμπειρια για ενα καλο αποτελεσμα, ο εγωισμος, οτι << εγω τα ξερω ολα>> δεν φερνει καλα αποτελεσματα.

Εχουμε συνηθως τριων ειδων κλαδεματα, κλαδεμα ανανεωσης, κλαδεμα διορθωσης και κλαδεμα παραγωγης.

 

Κλαδεμα ανανεωσης

Στο κλαδεμα ανανεωσης κανουμε βαρυ κλαδεμα στα γηρασμενα δενδρα χαμηλης παραγωγης, η σε ψηλα δενδρα η εγκαταλημενα, η χολεριασμενα η απο φωτια η εντονα σκιασμενα.

Εδω αφαιρουνται και κλαδοι ολοκληροι απο το σταυρο και πανω, με καθετες τομες για να μη κατακραταει νερο της βροχης.

Αφηνουμε τα πλαινα κλαρια, ποδιες.

Αφαιρωνται νεκρα τμηματα, και τον επομενο χρονο και στα καμενα αφαιρουμε ολα τα νεκρα και αφηνουμε τα καταληλα πλαινα κλαρια που ειναι ευρωστα.

Ενα δενδρο που κλαδεψαμε περσι με βαρυ κλαδεμα, διαλλεγουμε φετως ποια κλαρια ειναι καταλληλα να κρατησουμε, να ειναι εξωτερικα και τα αλλα τα αφαιρουμε.

Αυτο θα πρεπει να γινει και στα ενδιαμεσα του καλοκαιριου, σαν διορθωση, να μην περνουν την δυναμη.

Πρεπει να εχουμε υπ οψιν μας, οτι αν ενα δενδρο που του καναμε βαρυ κλαδεμα σε ευφορο εδαφος, καλα λιπασμενο και ποτισμενο, θα εχει την ταση αμεσως σχεδον, να πεταξει μεγαλα και δυνατα λαιμαργα, τα οποια απο μικρα θα πρεπει να αφαιρουμε, ουτως ωστε να αναγκασουμε το δενδρο να δημιουργησει ποδιες. Διαφορετικα τα λαιμαργα θα τραβηξουν ολη τη δυναμη του δενδρου και δεν θα εχουμε παραγωγη.

Αν σε ενα δενδρο κοψουμε ολους τους κορμους, θα κανει τρια χρονια να ξανακανει ελιες, αλλα στα ενδιαμεσα πρεπει να αφαιρουνται τα αχρηστα κλαδια και να αφηνουμε μοναχα τα εξωτερικα.

Οπου υπαρχουν παγετοι, οι σε βρεγμενα απο την βροχη κλαρια, το κλαδεμα θα πρεπει να αποφευγεται, και για αποφυγη ατυχυματων, αλλα και να μην δημιουργειται καρκινωση του δενδρου.

Σε δενδρα που εχουν καρκινωση συστηνεται ψεκασμος με χαλκουχο σκευασμα (οξυχλωρουχος χαλκος)

Καλο θα ηταν στις τομες, να τις αλοιφουμε με βορδιγαλειο πολτο για προστασια απο τους μηκυτες, και τα εργαλεια μας, πριονια ψαλιδια μαχαιρια να ειναι καλα απολυμασμενα με οινοπνευμα για αποφυγη μεταδωσης απο το ενα δενδρο στο αλλο.

 

Κλαδεμα διαμορφωσης

Εφαρμόζεται συνήθως στα νεαρα δενδρακια, και σκοπον εχουν να δωσει στο φυτο απο την αρχη σωστο σχημα και μεγεθος και να παρει απο την αρχη τη σωστη κατευθυνση και σχημα οταν ερθη στη κατασταση παραγωγης.
Τα σχηματα που δινουμε στην Ελαδα ειναι <<κυπελο>> η <<ομπρελα>>.

 

Κλαδεμα καρποφοριας

Εφαρμοζεται σε δενδρα παραγωγικης ηλικιας και σκοπο εχει να επελθει μια ισοροπια αναμεσα βλαστησης, καρποφοριας, ριζικου συστηματος, ωστε να πετυχουμε ικανοποιητικη αποδωση, καθως και τη συντηρηση και βελτιωση του σχηματος του δενδρου.

Μπαινοντας στο χωραφι μας για να κλαδεψουμε, θα πρεπει να εχουμε κατα νου καποια πραγματα. ..

Οτι η ελια καρποφορει σε βλαστους του προηγουμενου ετους, απο μικρους μασχαλιαιους οφθαλμους.

Καρποφοροι ειναι οι βλαστοι μικρου μηκους, εχουν καλη ζωηροτητα, και ειναι στο εξωτερικο μερος της κομης, φωτιζονται και αεριζονται καλα.

Τα πυκνοφυτεμενα δενδρα που σκιαζονται δεν εχουν πολλους καρποφορους βλαστους.

Το δενδρο κατω απο σκια, προσπαθει να κανει καρπους στα ψηλα κλαρια που λιαζονται, και αν τα κοψουμε και αυτα, τοτε δεν θα εχουμε καθολου παραγωγη.

Οι λαιμαργοι βλαστοι, θα δωσουν μονο βλαστηση, ενω οι αδυνατοι λιγο καρπο.

Αν οι λαιμαργοι ειναι στο εσωτερικο, αφαιρουνται, αν ειναι εξωτερικα και λιαζονται, τοτε η κορφολογουνται η αραιωνονται.

Οταν ειναι για να κλαδεψουμε, προτιμουμε τη χρονια που εχει ακαρπια, (προηγειται του ετους της αναμενομενης καρποφοριας) με αραιωση βλαστων μικρης ζωηροτητας, σε συνδοιασμο με την καταλληλη λιπανση και την αναπτυξη νεων βλαστων του ετους που ερχεται που αυτοι θα καρποφορησουν το ετος της μεγαλης παραγωγης.

Ετσι επιτυγχανεται παραγωγη καθε ετος.

Σε δενδρα που ειναι σε ξηρα εδαφη, με λιγες βροχοπτωσεις, χωρις ποτισμα το καλοκαιρι, το αυστηρο κλαδεμα βοηθαει στη μειωση του φυλλωματος του δενδρου, αρα και στην εξοικονομηση νερου και θρεπτικων στοιχειων για την καρποφορια.

Σε δενδρα με αυθονα ποτισματα με πλουσιο υπεδαφος, δεν χρειαζεται αυστηρο κλαδεμα, γιατι θα δημιουργησει αναγκαστικα την αναπτυξη λαιμαργων, τα οποια θα επειραιασουν αρνητικα το φυτο και θα καθυστερισουν την καρποφορια.

Κλαδευοντας ενα δενδρο, ρυθμιζουμε την αναπτυξη της βλαστισης, ρυθμιζουμε την καρποφορια, προσαρμωζουμε το δενδρο στους διαθεσιμους χωρους, αποφευγουμε τα προβληματα σκιασης και κακου αερισμου και ανταγωνισμου των δενδρων.

Αντιθετα σε ενα ελαιωνα που εχει λιγα δενδρα θα προσπαθησουμε καθε δενδρο, να αξιοποιησει τον διαθεσιμο χωρο του και να απλωσει καταλληλα.

Αντιστοιχα σε μια περιοχη με ελαχιστες βροχοπτωσεις, αναγκαστικα θα κλαδεψουμε ετσι ουτως ωστε με το νερο που διαθετει να ειναι και η αναλλογη βλαστηση.

Αντιθετα, δηλαδη σε ενα καλοποτισμενο χωραφι, θα αφησουμε περισοτερο φυλλωμα και θα αναμενουμε περισσοτερη παραγωγη.

Με το κλαδεμα πετυχαινουμε μεγαλυτερη ποιοτητα και ποσοτητα παραγωγης.

Κανονικα χρειαζεται καθε χρονο κλαδεμα, αλλα λογω της δυσκολας και λογω παραγωγης, οι περισσοτεροι κλαδευουν καθε δευτερο η τριτο χρονο.

Αναλλογα τα λιπασματα που ριχνουμε, αναλογα τις βροχοπτωσεις, και φυσικα πυκνοτητα οπως προαναφεραμε κλπ, κανουμε το αναλλογο κλαδεμα.

Δεν θελουμε ενα δενδρο να φτασει ψηλα, γιατι δεν θα το φτανουμε, και θα μας δυσκολεψει στο μαζεμα.

Το υπερφορτωμα του δενδρου τη μια χρονια και την αλλη να μην κανει τιποτα δεν εινα παντα καλο, εμεις θελουμε να κανουν ολα τα δενδρα καθε χρονο, κι ας μην ειναι παραφορτωμενα.

Τα υπερφορτωμενα δενδρα δεν ειναι παντα καλοσημαδι για την καλη ποιοτητα του λαδιου.

Οταν ενα υπερφορτωμενο δενδρο, το αδειασουμε νωρις τον Δεκεμβριο, εχουμε περισσοτερες πιθανοτητες να ξανακανει και του χρονου, παρα οταν το αδειασουμε Φεβρουαριο, γιατι τοτε πραγματικα εξαντλειται.

Ο καλος κλαδευτης, οφειλει να δοσει καταληλλο σχημα στο δενδρο, ωστε να λιαζονται οσο το δυνατον περισσοτερα φυλλα, ετσι προσπαθουμε να απλωσουμε το δενδρο, κι οχι να του δωσουμε υψος.

Θελουμε ενα κορμο απο 1 εως 1,5 μετρο με γερο σκλελετο.

Φροντιζουμε το καθε δενδρο να μη φορτωνεται τη μια χρονια και την αλλη να μην κανει, ετσι κλαδευουμε τους βλαστους ετσι ουτως ωστε να εχουμε ενα μεσον ορο φορτιο καθε χρονο.

Βασικα δεν αρκει ενα κλαδεμα, αλλα πολλες φορες το χρονο,
και το καλοκαιρι ο κλαδευτης θα κανει τις αναλλογες διορθωσεις.

Στα κλαδεματα μας δεν κοιταμε του γειτονα τα δενδρα, γιατι εκει μπορει να ισχυουν αλλα δεδομενα, αυτος μπορει να τα ποτιζει και να τα λιπαινει, εσυ οχι, αυτος μπορει να τα εχει αραιοφυτεμενα εσυ οχι, οποτε ενα ιδιο κλαδεμα θα φερει αρνητικα αποτελεσματα.

Ενας ελαιοπαραγωγος που εχει εγκαταλελημενα για χρονια δενδρα, θα πρεπει να κανει την πρωτη χρονια ενα δραστικο κλαδεμα για να τα επαναφερει σε τρια χρονια και να μπουν και παλι στην παραγωγη. Οστοσο καθε χρονο θελουν τις απαραιτητες διορθωσεις, κοβοντας τα λαιμαργα και τα περιτα κλαρια, για να ενισχυονται τα πλαινα οι λεγομενες ποδιες.

Στο κλαδεμα δεν υπερβαινουμε το 40% της κομης του, ενω σωστο κλαδεμα ειναι το 10% η το πολυ 20%.

Αλλα και στο 5 % σε ενα δενδρο που εχει βρει τη σειρα του δεν θα ηταν ασχημο. Μετα απο ενα απερισκεπτο κλαδεμα χωρις λογο, το δενδρο θα κανει 3 χρονια να μπει και παλι στην παραγωγη, και αυτο ειναι καταστρεπτικο για τον παραγωγο.

Μεγαλη υποθεση ειναι να καταφερει ο παραγωγος να εχει ισορροπημενες παραγωγες καθε χρονο σε ολα του τα δενδρα, και οχι χρονο παρα χρονο.

Καλύτερη εποχη για κλαδεμα, ειναι αφου περασουν τα μεγαλα κρυα του χειμωνα, γιατι οι πολλες υγρασιες στα κοψιματα ευνοουν τους μηκυτες. Οταν εμφανιστουν τα πρωτα ανθη, ο παραγωγος γνωριζει πια ποια κλαρια θα κανουν ελιες και ποια οχι και ξερει τι να κοψει και τι να αφησει.

Αν τα φυτα ειναι ξηροφυτικα, ενα ποτισμα τον Ιουνιο και ενα τον Αυγουστο θα βελτιωσουν την παραγωγη.

Δεν πρεπει να αδειαζουμε πολυ το εσωτερικο του δενδρου, διοτι το αφηνουμε ανεπανορθωτα εκτεθημενο στον ηλιο.

Πολλοι κανουν χρονια παρα χρονια βαθυ κλαδεμα και ελαφρυ στο ενδοιαμεσο.

Αλλοι παλι αφηνουν μια χρονια τα ορθια κλαρια και την αλλη τις ποδιες.

Οι περισοτεροι παραγωγοι ειναι ανεκπαιδευτοι και κλαδευουν απλα εμπειρικα.

Δυστυχως στις περισσοτερες περιοχες το κλαδεμα συνδοιαζεται με το μαζεμα της ελιας.

Το κλαδεμα ειναι σημαντικη και αναγκαια εργασια της κααλλιεργειας της, που ρυθμιζει το σχημα την σωστη αναπτυξη, την μακροζωια αλλα και την ανανεωση του καθε δενδρου.

 

Κείμενο, σύνθεση κειμένου: Χουστουλακης Γεωργιος