Σχεδιασμός για να σωθεί το Κρητικό ελαιόλαδο

Επιμονή στην ποιότητα, τυποποίηση και…εξωστρέφεια είναι τα μεγάλα μυστικά τα οποία πρέπει να «κατακτήσει» το κρητικό ελαιόλαδο εάν θέλει να έχει μέλλον! Και πάνω σε αυτά «χτίζει» ο Περιφερειακός Στρατηγικός Σχεδιασμός  για την Προώθηση – Προβολή και Προστασία του Κρητικού Ελαιολάδου που για τα επόμενα χρόνια θα είναι μπούσουλας για την περιφέρεια Κρήτης!

Με την ευθύνη της αντιπεριφερειάρχου κ. Θ.Βρέντζου συγκροτήθηκε μια ομάδα εργασίας που επεξεργάστηκε τον περιφερειακό σχεδιασμό που σήμερα αναμένεται να εγκριθεί από το περιφερειακό συμβούλιο σε μια κρίσιμη εποχή για το λάδι.

Η επιτροπή προτείνει συγκεκριμένα μέτρα για το ελαιόλαδο που έχουν να κάνουν από τη φύτευση…και το κλάδεμα μέχρι τη συγκομιδή και την τυποποίηση ως την κατάκτηση των αγορών που πλέον έχουν μεγάλο ανταγωνισμό!

Όπως τονίζει η κ.Βρένζου αντικείμενο της Ομάδας Εργασίας είναι:

·      Η χάραξη Περιφερειακού Σχεδιασμού για την ποιοτική αναβάθμιση και προώθηση του ελαιολάδου. 

·      Η διατύπωση και τεκμηρίωση προτάσεων και σχεδίων για την αποτελεσματική εφαρμογή του σχεδιασμού.

·      Η επιστημονική ευθύνη για τη διοργάνωση συναντήσεων, συσκέψεων, ημερίδων και συνεδρίων για την  ενημέρωση των απασχολούμενων στο κλάδο  και των εμπλεκόμενων φορέων για τις τυχόν επιχορηγήσεις (κρατικές – ευρωπαϊκές) και   την ανάγκη κοινής στρατηγικής  προώθησης του Ελαιολάδου.

·      Η υποστήριξη (επιστημονική και διαχειριστική) των προσπαθειών όλων των εμπλεκομένων στον τομέα του ελαιόλαδου, από την παραγωγή μέχρι την κατανάλωση, που θα ζητήσουν την συνδρομή της ομάδας.

·      Μέσα από την σύσταση της ομάδας εργασίας και των προτάσεων που προκύπτουν, επιδιώκεται η αντιμετώπιση ή/και ο περιορισμός των μειονεκτημάτων – προβλημάτων της ελαιοκαλλιέργειας στο νησί, η αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων και  η ανάδειξη της ποιότητας των προϊόντων της ελαιοκομίας  της Κρήτης με απώτερο σκοπό  την  διασφάλιση της υπεραξίας και την προώθηση του στη διεθνή και εγχώρια αγορά.

«Με δεδομένη αυτή την πραγματικότητα λέει και για να υπάρξει προοπτική θα πρέπει:

·      Να ενεργοποιηθεί το σύνολο των παραγωγικών φορέων που εμπλέκονται με το παραγωγικό σύστημα της ελιάς.

·      Να υπάρξει εξωστρέφεια αγροδιατροφικού τομέα.

·      Να χρησιμοποιηθούν όλα τα διαθέσιμα εργαλεία και δομές, με σκοπό την παραγωγή και προώθηση στην εγχώρια και διεθνή αγορά πιστοποιημένων ποιοτικών προϊόντων. Το ελαιόλαδο ως ‘’πρωταθλητής’’ της παραγωγής και των εξαγωγών οφείλουμε να το προστατέψουμε και να το αναδείξουμε»

Το ελαιόλαδο

    Όπως αναφέρει κανένα άλλο δέντρο δεν ταυτίστηκε, σε καμία περιοχή, όπως η ελιά με τη Μεσόγειο κατ΄ επέκταση με την Ελλάδα  και πολύ περισσότερο με την Κρήτη. Πιστεύουμε ότι το δέντρο αυτό και ο καρπός του, κρατούν ένα από τα κλειδιά για την οικονομική ανάκαμψη της χώρας.

«Η οικονομία μας, η διατροφή μας, η θρησκεία μας, ο πολιτισμός μας, η τέχνη μας, όλα είναι  άρρηκτα συνδεδεμένα με την ελιά, το ελαιόλαδο και τα προϊόντα του. Αναμφισβήτητα η ελαιοκομία είναι  από τους πλέον δυναμικούς κλάδους  παραγωγής και ένας από τους ελάχιστους που ακόμα και στην περίοδο της κρίσης διατηρεί τα μεγέθη του, με σημαντικές εξαγωγικές δυνατότητες.

Η συμβολή του κλάδου στην ελληνική οικονομία είναι σημαντική,  πρωτίστως για την απασχόληση, αφού περισσότερες από 450.000 αγροτικές οικογένειες,  έχουν ως κύρια ή συμπληρωματική  ενασχόληση την ελαιοκαλλιέργεια.

Αξίζει να σημειωθεί ότι :

·      η ελαιοκαλλιέργεια καλύπτει το 20% της χρησιμοποιούμενης αγροτικής έκτασης της χώρας,

·      η συμμετοχή του ελαιολάδου στο αγροτικό ΑΕΠ ανέρχεται σε 8-10% ετησίως, ενώ η συμμετοχή του στις συνολικές εξαγωγές είναι περίπου 1,5%.

·      Αποτελεί το 11% της συνολικής αγροτικής παραγωγής στην Ελλάδα (σε όρους αξίας έναντι 2% στην Ευρώπη).

·      Η Ελλάδα είναι η τρίτη μεγαλύτερη χώρα παραγωγός ελαιολάδου, μετά την Ισπανία και την Ιταλία, άλλα μόλις το 20% της συνολικής παραγωγής ελαιολάδου φτάνει στο στάδιο της τυποποίησης.

·      Είναι βασικό συστατικό της διατροφής των Ελλήνων (4,2% της συνολικής δαπάνης για τρόφιμα και περισσότερο από 5,5% αν λάβουμε υπόψη την ιδιοκατανάλωση).

Επίσης ενδεικτικά αναφέρουμε ότι:

·      αυτό-καταναλώνεται στην εγχώρια αγορά το 45% της παραγωγής,

·      το 25% αφορά στην κατανάλωση από επιχειρήσεις εστίασης, ξενοδοχεία, νοσοκομεία κλπ,

·      το 30% διατίθεται μέσω της λιανικής στους τελικούς καταναλωτές.

·      Η  διαθέσιμη ποσότητα στους καταναλωτές αφορά κατά 45% επώνυμα προϊόντα (branded) και κατά 55% μη επώνυμα σε “τενεκέ”.

·      Η κατανάλωση αφορά στο 50% σε ελαιόλαδο,

·      στο 33%  σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο και

·      στο 17% σε πυρηνέλαιο ή ραφινέ.

Ειδικότερα για την Κρήτη,

·      η ελαιοκαλλιέργεια έχει αναμφισβήτητα τεράστια κοινωνική και περιβαλλοντική σημασία, πέρα από την  οικονομική, αφού συμβάλει καθοριστικά, στη βιωσιμότητα των μειονεκτικών περιοχών, στην  διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, στην προστασία των εδαφών και στη διατήρηση του φυσικού κάλλους του Κρητικού τοπίου.

·      Αν λάβουμε υπόψη ότι, στην Κρήτη το 65% της συνολικής καλλιεργούμενης έκτασης καταλαμβάνεται από τα ελαιόδεντρα των οποίων  η   παραγωγή  σε μια κανονική ελαιοκομική χρονιά ανέρχεται στους 100.000 έως 120.000 τόνους, αντιλαμβανόμαστε την σπουδαιότητα της.

·      Το 84% της παραγόμενης ποσότητας,  είναι εξαιρετικά παρθένο με μια οξύτητα που κυμαίνεται από 0,2 έως 0,4 γραμμές επίσης το Κρητικό ελαιόλαδο χαρακτηρίζεται από πλούσια φυσικά αρώματα ήπιας έντασης και ιδιαίτερης γεύσης.

·      Τα χαρακτηριστικά αυτά το κατατάσσουν στην κορυφή της ποιοτικής πυραμίδας παγκοσμίως. Περιέχει μεγάλο αριθμό αντιοξειδωτικών ουσιών που είναι πολύτιμες για τον ανθρώπινο οργανισμό, καθώς τον προστατεύουν σύμφωνα και με επιστημονικές μελέτες,  από μια σειρά ασθενειών.

·      Επίσης στην Κρήτη, αυτή τη στιγμή, παράγεται  το μεγαλύτερο ποσοστό βιολογικού ελαιολάδου (περίπου το 14% του συνολικού προϊόντος) και αυτό αποτελεί ένα ακόμη σημαντικό βήμα στην προσπάθεια για συνεχή βελτίωση των καλλιεργητικών συνθηκών και της προστασίας του περιβάλλοντος.

Τα προβλήματα

   Όμως παρόλα αυτά,  το  Κρητικό ελαιόλαδο αν και  άριστης ποιότητας ‘’εξαιρετικό παρθένο’’ και  παρά την φήμη που έχει  στο εξωτερικό, κατέχει ένα μικρό μερίδιο αγοράς ως επώνυμο προϊόν.

·      Συγκεκριμένα το Κρητικό ελαιόλαδο που προορίζεται για εξαγωγή ανέρχεται στους 30 χιλιάδες και πλέον  τόνους,

·      ενώ το μεγαλύτερο μέρος των εξαγωγών αυτών, περίπου το 70%, πωλείται σε μορφή χύμα, κυρίως σε Ιταλικές βιομηχανίες για να χρησιμοποιηθεί σε προσμίξεις ως βελτιωτικό των διαφόρων τύπου ελαιολάδων που παράγουν.

   Με βάση τα παραπάνω, η ελαιοκαλλιέργεια, πάρα την τεράστια οικονομική,  κοινωνική και περιβαλλοντική σημασία της, για την  Κρήτη, καθώς και την άριστη ποιότητα  και φήμη των παραγόμενων προϊόντων της  στο εξωτερικό,  κατέχει ένα πολύ μικρό μερίδιο στην διεθνή αγοράς και η πώληση του, εξαρτάται από ξένους εμπορικούς οίκους.

Την κατάσταση της ελαιοκαλλιέργειας στην Κρήτη επιδεινώνουν  προβλήματα,  όπως:

·      οι λανθασμένες καλλιεργητικές τεχνικές ,

·       η μονοκαλλιέργεια, ο πολύ- τεμαχισμό  του κλήρου,

·      η μη ορθή διαχείριση εδάφους & νερού,

·      οι μέθοδοι μεταφοράς και μεταποίησης του  ελαιοκάρπου,

·      η εξαγωγή του ελαιολάδου στο  ελαιουργείο,

·       η  απουσία τυποποίησης &

·      κυρίως η μορφή εμπορίας που έχουν σαν αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους παραγωγής και  την μειωμένη τιμή πώλησης του τελικού προϊόντος.

   «Πέραν της αναμφισβήτητης οικονομικής κρίσης που βιώνει ολόκληρη η Ελλάδα, η ελαιοκομία στην Κρήτη σήμερα έχει να αντιμετωπίσει και την κατακόρυφη πτώση του εισοδήματος των καλλιεργητών που οφείλεται σε διαθρωτικά και όχι μόνο  προβλήματα.

     Παρά την αδυναμία προώθησης των Κρητικών και κατ’ επέκταση των Ελληνικών επώνυμων προϊόντων στις διεθνείς αγορές,  ενθαρρυντικό  είναι ότι, οι προοπτικές της ζήτησης είναι εξαιρετικές, κυρίως στις παραδοσιακές αγορές, όπου παρατηρείται στροφή στην ποιότητα και αύξηση της κατανάλωσης ελαιόλαδου, λόγω της αναγνώρισης των πλεονεκτημάτων της μεσογειακής διατροφής, όπως θετικές είναι και οι προοπτικές που  υπάρχουν σε νέες αναδυόμενες αγορές όπου εύπορα τμήματα του πληθυσμού αναπτύσσουν εκλεπτυσμένα και υγιεινά μοντέλα διατροφής» καταλήγει.