Επισκεφτήκαμε την Σπιναλόγκα και γέμισε η ψυχή μας Ομορφιά και Μνήμη | ΦΩΤΟ & ΒΙΝΤΕΟ

Νησίδα Σπιναλόγκα, ένας τόπος με πολυτάραχη και ιδιαίτερη ιστορία τον περασμένο αιώνα που άφησε σημαντικό αποτύπωμα τόσο στους κατοίκους του Λασιθίου όσο και ευρύτερα στην ζωή της Κρήτης μέχρι το 1957. Μέχρι τη συγκεκριμένη περίοδο ήταν το νησί-φυλακή για γενιές και γενιές λεπρών από το 1903 όταν και άνοιξε επάνω στο νησί το λεπροκομείο.

Οι θλιβερές προσωπικές ιστορίες που “γράφτηκαν” πάνω στο νησί σε μία περίοδο γεμάτη προκαταλήψεις και ημιμάθεια γύρω από την ασθένεια του Χάνσεν, συγκλονίζουν μέχρι και σήμερα όσους διαβάζουν για τοτι συνέβαινε για χρόνια στην Σπιναλόγκα. Το έντονο αυτό παρελθόν του νησιού λοιπόν έχει ως αποτέλεσμα σήμερα να δέχεται καθημερινά κατά την καλοκαιρινή περίοδο χιλιάδες τουρίστες οι οποίοι το αναδεικνύουν ως ένα από τα κορυφαία αξιοθέατα της ανατολική Κρήτης.

 

 

Ένα από τα πρώτα πράγματα που συνειδητοποιήσαμε όταν πατήσαμε το πόδι μας στο μέρος, ήταν το εξής: δεν είναι μόνο τα ιδιαίτερα γεγονότα που ξεχωρίζουν την Σπιναλόγκα από τόσους άλλους προορισμούς που έχει να προσφέρει η Κρήτη. Είναι και η φυσική ομορφιά του νησιού-οχυρού που έχει μοναδική θέα στον κόλπο του Μεραμπέλου όπως μπορείτε να δείτε στις παρακάτω φωτογραφίες από την πρόσφατη επίσκεψη μας στο “Νησί των Λεπρών” όπως έχει μείνει στην ιστορία.

 

Εκτός από τις ξεχωριστές εικόνες που καταγράψαμε επάνω στην οχυρή νησίδα Σπιναλόγκα, επιστρέψαμε στο Ρέθυμνο έχοντας κυριολεκτικά εντυπωσιαστεί με όλα όσα μάθαμε για την ιστορία του τόπου. Παραθέτουμε και για εσάς λοιπόν όσο πιο συνοπτικά είναι δυνατόν τα σημαντικότερα ιστορικά στοιχεία όπως τα αναφέρει η αρχαιολόγος Γεωργία Μοσχόβη:

Στη βόρεια είσοδο του κόλπου της Ελούντας, σε θέση κλειδί για τον έλεγχο του φυσικού λιμανιού της, βρίσκεται η νησίδα της Σπιναλόγκας, με έκταση 85 στρέμματα και 53 μ. υψόμετρο. Το νησί οχυρώθηκε κατά την αρχαιότητα, το πιθανότερο κατά την ελληνιστική περίοδο, με μεγάλο οχυρωματικό περίβολο. Πάνω στα ερείπια αρχαίου κάστρου οι Βενετοί οικοδόμησαν ισχυρό φρούριο, που σχεδιάστηκε σύμφωνα με την οχυρωματική πρακτική του προμαχωνικού συστήματος από τον Genese Bressani και τον Latino Orsini.  

H πρώτη φάση οικοδόμησης του φρουρίου διήρκεσε από το 1579 και έως το 1586. Επισκευές και μετατροπές στο φρούριο έγιναν πριν και κατά τη διάρκεια του Κρητικού πολέμου (1645-1669). Κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας το φρούριο χρησιμοποιήθηκε για στρατιωτικούς σκοπούς. Τα κτίσματα που υπήρχαν στο εσωτερικό του κάλυπταν τις ανάγκες εγκατάστασης της φρουράς.Την περίοδο του κρητικού πολέμου (1645-1669) κατέφυγαν στη Σπιναλόγκα πρόσφυγες και επαναστάτες (χαΐνηδες), που έχοντας σαν βάση τη νησίδα παρενοχλούν τους Τούρκους. Η δράση τους διήρκεσε όσο οι Ενετοί κατείχαν το φρούριο αφού με την συνθήκη παράδοσης του Χάνδακα το 1669 η Σπιναλόγκα παρέμεινε στην κυριότητα της Βενετίας.  

Μετά την κατάληψη του νησιού από τους Τούρκους το 1715 στη Σπιναλόγκα διαμορφώνεται σταδιακά ένας οικισμός αμιγώς οθωμανικός. Κατά τους πρώτους αιώνες της τουρκοκρατίας το φρούριο περιθωριοποιείται και χρησιμοποιείται ως τόπος εξορίας και απομόνωσης. Όμως κατά το τέλος του 19ου αι. τα δεδομένα αλλάζουν.

 

Ο ρόλος του λιμανιού της Σπιναλόγκας αναβαθμίζεται καθώς αποκτά άδεια εξαγωγικού εμπορίου. Κατά τα μέσα του 19ου αι. στη νησίδα συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός κατοίκων, στην πλειονότητά τους έμποροι και ναυτικοί, που επωφελούμενοι από την ασφάλεια του οχυρωμένου οικισμού εκμεταλλεύονται τους εμπορικούς δρόμους της Ανατολικής Μεσογείου.  

Η ζωή αυτού του οικισμού διακόπηκε απότομα λόγω των πολιτικών εξελίξεων που διαδραματίστηκαν στην Κρήτη κατά τα τελευταία έτη του 19ου αι. Η ανασφάλεια που επικράτησε ανάμεσα στους Οθωμανούς της Κρήτης λόγω της επαναστατικής δράσης των χριστιανών ανάγκασε την πλειονότητα των κατοίκων της Σπιναλόγκας σε μετανάστευση. Από το 1897 στο νησί και για ένα έτος περίπου στη Σπιναλόγκα εγκαταστάθηκαν Γαλλικές στρατιωτικές δυνάμεις.

Η Κρητική Πολιτεία το 1903 θέσπισε την απομόνωση των λεπρών και αποφάσισε τη δημιουργία Λεπροκομείου στη Σπιναλόγκα προκειμένου να υπάρχει η δυνατότητα μίας συντονισμένης βοήθειας στους πάσχοντες από τη νόσο του Χάνσεν.

Η δύσκολη ζωή των αρρώστων, που διέμειναν στο νησί έως το 1957, σηματοδότησε τον χώρο και το φόρτισε συναισθηματικά καθιστώντας το τόπο μαρτυρίου και ιστορικής μνήμης.

Πηγή ιστορικού κειμένου: odysseus.culture.gr