Πώς έβγαζαν το χαρτζιλίκι τους τα φτωχά Κρητικόπουλα

Η σημερινή Κρήτη δεν έχει καμία σχέση με περασμένες δεκαετίες που θυμούνται οι μεγαλύτεροι σε ηλικία. Οι Κρητικοί που έχουν ζήσει παιδικά χρόνια μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο, αντιλαμβάνονται ακριβώς τι σημαίνει ανέχεια και καθημερινές δυσκολίες. Τι σημαίνει να κάνουν από μικρή ηλικία οποιαδήποτε δουλειά υπήρχε προκειμένου να πάρουν ένα μικρό χαρτζιλίκι σε δραχμές και να βοηθήσουν συνήθως την οικογένεια τους. Χρόνια δύσκολα που πάντως τα μικρά κρητικόπουλα δεν φοβήθηκαν και έκαναν πράγματι ότι περνούσε από το χέρι τους για ένα καλύτερο μέλλον.

Γράφει ο Αντώνης Τσαλίκης για το Daynight.gr

Τότε που και μερικές δραχμές μπορεί να εξασφάλιζαν λίγα τρόφιμα για τα ντουλάπια του σπιτιού, οι μικροί κρητικοί μάθαιναν πριν καλά καλά μπουν στην εφηβεία πόσο απαιτητική είναι η ζωή. Τα περιθώρια για ξέγνοιαστα χρόνια και μικρές πολυτέλειες ήταν ελάχιστα. Οι ιστορίες των παππούδων μας είναι εκείνες που φέρνουν όλους εμάς λίγο πιο κοντά στο δύσκολο αυτό παρελθόν. Ιστορίες που μας διηγούνται πόσα διαφορετικά πράγματα μπορεί να έκαναν τότε ως νεαρά κρητικόπουλα για να πάρουν ένα χαρτζιλίκι…

Τα «κασελάκια» του μεροκάματου

Μπροστά στην ανάγκη για μερικές δραχμές, πολλά ήταν τα μικρά κρητικόπουλα μετά τον πόλεμο και για δεκαετίες που έβγαιναν στους δρόμους με το κασελάκι τους. Σε χωριά και πόλεις, σίγουρα θα έβρισκες ιδιαίτερα την περίοδο των γιορτών παιδιά να γυρνάνε με κασελάκια γεμάτα πράγματα που ήθελαν να πουλήσουν.

Από ξηρούς καρπούς και τσίχλες μέχρι παστέλια και ζαχαρωτά, οι έξυπνοι νεαροί ήθελαν να γυρίσουν σπίτι τους με ένα μικρό κέρδος έχοντας αγοράσει το εμπόρευμα τις περισσότερες φορές από κάποιο μπακάλη του χωριού. Πληρώνοντας μετά για όσα είχαν πάρει, ακόμη και 5-10 δραχμές μεροκάματο ήταν αυτό που θα τους έφτιαχνε τουλάχιστον την ημέρα…

Τα παιδιά για παραγγελίες και μεταφορές

Ένας από τους πιο συνηθισμένους τρόπους να βγάζουν μερικές δραχμές τα κρητικόπουλα των χωριών που είχαν όρεξη για δουλειά ήταν οι παραγγελίες και οι μεταφορές. Συχνά πυκνά μεγαλύτεροι σε ηλικία τους ζήταγαν να πάνε κάτι σε κάποιον ή ακόμη και να μεταφέρουν κάποια λίγα προϊόντα σε άλλη περιοχή.

Όπως επίσης ικανοποιούσαν τις ανάγκες ηλικιωμένων και ανθρώπων που είχαν δυσκολίες και δεν μπορούσαν να βγουν έξω από το σπίτι. Έναντι εντός μικρού συνήθως αντίτιμου ή φιλοδωρήματος σε είδος, οι μικροί ήταν πάντα πρόθυμοι να νιώσουν χρήσιμοι, εργατικοί και να τους καμαρώνουν οι συγχωριανοί.

Η ώρα για τα κάλαντα και την «καλή χέρα»

Πολύ σπάνιο ακόμη και για τα παιδάκια που δεν είχαν οικονομική ανάγκη το να μην βγουν στο χωριό για τα κάλαντα. Μπορεί να ήταν ευκαιρία για πολλά από αυτά να γυρίσουν σπίτι με λίγες δραχμές, αλλά γενικά ήταν έθιμο πολύ έντονο τις περασμένες δεκαετίες τόσο στα χωριά όσο και στις πόλεις της Κρήτης. Τραγουδούσαν όλα μαζί σε παρέες τα κάλαντα και περίμεναν φίλεμα, ίσως χρήματα και πολλές φορές λάδι! Λάδι που τους πρόσφεραν οι νοικοκυρές γεμίζοντας τα μικρά αυτοσχέδια δοχεία που έφτιαχναν από τις προηγούμενες ημέρες για να μπορούν να το μεταφέρουν πίσω στο σπίτι.

Αυτό που ήθελαν όμως τα περισσότερα μικρά ήταν μερικά «πενηνταράκια» ή δραχμές για να πάρουν ότι λαχταρούσαν από το παντοπωλείο. Η «καλή χέρα» συνήθως των συγγενών ή του νονού, ήταν αυτή η κίνηση που τους έδινε τις πολυπόθητες αυτές δραχμές…

Το κουραστικό μάζεμα των χοχλιών

Δεν υπάρχει ηλικιωμένος στην Κρήτη που να μην θυμάται πόσες μα πόσες φορές ως παιδιά έβγαιναν στην ύπαιθρο για να μαζέψουν χοχλιούς. Χειμώνα ή και Καλοκαίρι, τα μικρά κρητικόπουλα ήξεραν πως μερικές ώρες προσπάθειες τριγύρω στο χωριό και τα χωράφια, θα τους πρόσφεραν κάμποσους χοχλιούς που θα μπορούσαν να πουλήσουν για λίγες δραχμές στον μπακάλη.

Αν δεν κατάφερναν να τους πουλήσουν, τουλάχιστον θα είχαν προσφέρει ένα γευστικό γεύμα στην οικογένεια τους. Δεν ήταν επίσης λίγο το καμάρι που ένιωθαν οι μικροί όταν κατάφερναν να βρουν τους περισσότερους μεγάλους χοχλιούς από τους υπόλοιπους συνομήλικούς τους!

Η «συγκομιδή» των τελευταίων ελιών

Κάπου γύρω στις τελευταίες ημέρες του μαζέματος των ελιών στην Κρήτη, παραμόνευαν τα νεαρά κρητικόπουλα που είχαν στο «μάτι» όλες τις ελιές που είχε ξεμείνει πάνω στα δέντρα. Ήταν εκείνες οι ελιές που δεν ενδιέφεραν πια τους ιδιοκτήτες των ελαιόδεντρων αφού είχαν κάνει για τα καλά την συγκομιδή τους τις προηγούμενες εβδομάδες.

Τις λιγοστές αυτές ελιές πάλευαν να μαζέψουν οι πιτσιρικάδες από τα ψηλά κλαδιά ή πεσμένες γύρω από τα δέντρα μήπως και τις πουλήσουν σε κάποιο μανάβικο ή μπακάλη για λίγες δραχμές. Υπήρχαν ημέρες που οι κόποι τους είχαν νόημα καθώς έβγαζαν 5-10 δραχμές για να πάρουν ότι ήθελαν ή ίσως και για να βοηθήσουν την οικογένεια τους σε εποχές δύσκολες.

Για ξύλα και κλαδάκια στα ψηλά βουνά

Ακόμη μία πολύ διαδεδομένη απασχόληση των μικρών κρητικών ήταν το μάζεμα ξύλων ή κλαδιών στα βουνά. Εκεί όπου σε μια διαδρομή με κάποιον μεγαλύτερο σε ηλικία θα μπορούσαν να μαζέψουν «δεμάτια» που πιθανότατα θα αγόραζαν φουρνάρηδες ή και σταμνάδες που είχαν καμίνια για τις ανάγκες τους. Τα ξύλα ήταν πρώτη ύλη που την χρειάζονταν και δεν είχαν τόσο χρόνο για να την μαζεύουν εκείνοι ειδικά όταν την «εξαφάνιζαν» οι χωρικοί λίγο πριν ξεκινήσει ο Χειμώνας στο νησί.

Τα κρητικόπουλα λοιπόν μοναχά ή με μεγαλύτερους, δεν άφηναν κλαδιά, πουρνάρια ή σκίνους κόβοντας τα με πριόνια ή τσεκουράκια για να κάνουν μετά από λίγες ώρες δραχμές για άλλα πράγματα που ήθελαν να αγοράσουν στο χωριό. Γνώριζαν επίσης πως ακόμη και αν τα ξύλα δεν ήταν πολλά, οι επαγγελματίες που θα τους τα πήγαιναν θα έδιναν τουλάχιστον κάτι για τον κόπο τους και την προθυμία τους να δουλέψουν για ένα χαρτζιλίκι.