Η Κρήτη θρηνεί ακόμα: Η σφαγή της Βιάννου ήταν το δεύτερο μακελειό των Ναζί στην Ελλάδα μετά τα Καλάβρυτα

Ήταν μια μέρα σαν σήμερα, 14 Σεπτεμβρίου του 1943, ανήμερα του Σταυρού, όταν μαζικές εκτελέσεις από Γερμανούς Ναζί στη Βιάννο της Κρήτης σημαδεύουν βαθιά την Ιστορία του Νησιού. Η Σφαγή της Βιάννου ήταν η δεύτερη σε πλήθος νεκρών μετά εκείνη των Καλαβρύτων!

Τον Σεπτέμβριο του 1943, στην περιοχή του χωριού Σύμη στη Βιάννο, ομάδες ανταρτών με επικεφαλής τον αντιστασιακό – θρύλο της Κρήτης καπετάν Μανώλη Μπαντουβά συγκρούστηκαν με τμήμα του γερμανικού στρατού. Αποτέλεσμα της σύγκρουσης ήταν η αιχμαλωσία 14 γερμανών στρατιωτών και η εξόντωση αρκετών αλλά και η διάλυση του στρατιωτικού τμήματος. Οι Γερμανοί έστρεψαν την εκδικητική μανία τους εναντίον του άμαχου πληθυσμού της επαρχίας Βιάννου τον οποίο και κατακρεούργησαν.

Στις 14 Σεπτεμβρίου του 1943 τμήματα γερμανικού στρατού της Μεραρχίας Ηρακλείου Κρήτης περικύκλωσαν ολόκληρη την επαρχία και με υποσχέσεις προς τους κατοίκους ότι δήθεν δεν είχαν να πάθουν κάτι τους έπεισαν να επιστρέψουν στα χωριά τους. Με άνανδρο τρόπο άρχισαν να συλλαμβάνουν τους κατοίκους αδιακρίτως και να τους εκτελούν ομαδικά στους δρόμους μέσα στα σπίτια και στα χωράφια.

Μέσα σε μία μέρα σκότωσαν περισσότερους από 500 κατοίκους της περιφέρειας Βιάννου. Ελάχιστοι ήταν όσοι κατόρθωσαν να διασωθούν και ξυπόλητοι, σχεδόν γυμνοί να κρυφτούν στα χωράφια.

Οι εκτελέσεις διατάχτηκαν από τον στρατηγό Φρίντριχ-Βίλχελμ Μίλερ, που έμεινε γνωστός και ως ο Σφαγέας της Κρήτης, ως αντίποινα για δράσεις της Κρητικής Αντίστασης. Το ολοκαύτωμα της Βιάννου θεωρείται το δεύτερο μεγαλύτερο της Ελλάδας μετά αυτό των Καλαβρύτων. Οι νεκροί από τις επιχειρήσεις κυμαίνονται μεταξύ 450 και 500 ανθρώπων! Τα χωριά που θρήνησαν νεκρούς και η φωτια τύλιξε σπίτια και χωράφια ήταν: Κεφαλοβρύσι, Κάτω Σύμη, Αμιράς, Πεύκος, Βαχός, Άγιος Βασίλειος, Άνω Βιάννος, Συκολόγος, Κρεββατάς, Καλάμι και Λουτράκι της Βιάννου και Μύρτος, Γδόχια, Ρίζα, Μουρνιές, Μύθοι, Μάλλες, Χριστός και Παρσάς Μεταξοχωρίου της Ιεράπετρας.

Μετά τις εκτελέσεις, οι Γερμανοί έκλεισαν στο γυμνάσιο της Άνω Βιάννου 137 άντρες από τα χωριά Καλάμι και Συκολόγο, ενώ μέσα στο σχολείο είχαν συγκεντρώσει και άλλους ομήρους, ανάμεσα στους οποίους ήταν και πολλές γυναίκες. Συνολικά υπήρχαν περίπου 300 άνθρωποι μέσα στο σχολείο, τους οποίους είχαν σκοπό να εκτελέσουν. Η εκτέλεση αποφεύχθηκε χάρη στις δραματικές προσπάθειες και παραστάσεις των αντιπροσώπων του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού και της Εκκλησίας, με επίμονες προσπάθειες των τότε αρχιμανδρίτη και αργότερα Αρχιεπίσκοπου Κρήτης Ευγένιου Ψαλιδάκη και του τότε Επισκόπου Πέτρας Διονύσιου Μαραγκουδάκη. Οι όμηροι αφέθηκαν τελικά ελεύθεροι στις 25 Σεπτεμβρίου 1943.

Ένα μήνα αργότερα, στις 14 Οκτωβρίου, συνεργεία Γερμανών του Τάγματος Μηχανικού κατεδάφισαν με δυναμίτες και πυρπόλυσαν τα χωριά Κεφαλοβρύσι, Κρεββατά Πεύκο, Σύμη,?Καλάμι και Συκολόγο, καθώς και τα χωριά της δυτικής Ιεράπετρας Μύρτος, Γδόχια, Μουρνιές και τον οικισμό «Καημένου» της Ρίζας.

Ο στρατηγός Μίλερ συνελήφθη από τον Κοκκινο Στρατό και εκδόθηκε στην Ελλάδα· καταδικάστηκε σε θάνατο και εκτελέστηκε το 1947.