Κρητικές παροιμίες ή παροιμιές-Η διάδοση τους στο χρόνο από γενιά σε γενιά

Η διάδοση τους περνά από γενιά σε γενιά με προφορικό τρόπο.

Η απαρχή των παροιμιών χάνεται στο βάθος του χρόνου και πιθανόν δημιουργήθηκαν και εμπνεύστηκαν από κάποιο ιστορικό γεγονός. Στην αρχαία ελληνική γραμματεία και ειδικότερα στα ομηρικά έπη συναντάμε ψήγματα τέτοιων φράσεων, λόγου χάριν στην Ιλιάδα, Π 673 «Ύπνω και θανάτω διδυμάοσιν» δηλαδή «ο ύπνος και ο θάνατος είναι δίδυμα αδέρφια».

Η διάδοση τους περνά από γενιά σε γενιά με προφορικό τρόπο και συνήθως από άτομα μεγαλύτερης ηλικίας προς τους νεότερους. Μέσα από τις παροιμίες εκφράζεται όλη η λαϊκή σοφία, η γνώση και γενικά η αντίληψη των ανθρώπων για τον κόσμο και την κοινωνία στην οποία ζει. Εκφράζουν διαχρονικές αξίες οι οποίες ακολουθούν τον άνθρωπο σε όλο το φάσμα του δημόσιου και του ιδιωτικού βίου του.

Έχουν διδακτικό περιεχόμενο και σκοπό να τέρψουν, να γαλουχήσουν, να εκφοβίσουν ακόμα και να κάνουν τον άνθρωπο πιο προνοητικό. Εμπεριέχουν μέσα τους λεξιλογικά στοιχεία της κρητικής διαλέκτου γι’ αυτό συμβάλλουν στη διάσωση και την συνέχιση αυτής. Οι παροιμίες χαρακτηρίζονται από λιτότητα και περιεκτικότητα λόγου και θα μπορούσαμε να τις περιγράψουμε σχεδόν λακωνικές.

Παρακάτω ακολουθούν παραδείγματα παροιμιών που ο απόηχος τους αντηχεί έως τις ημέρες μας.

• «Όντε βρέχει πάρε το γάμπα σου κι όντε λιάζει ξά σου». Ο γαμπάς ήταν μάλλινο πανωφόρι. Δηλαδή η ενδυμασία κάποιου να συμβαδίζει με τα καιρικά φαινόμενα.
• «Άμα δεν βρείς παραγονιού, παραγονιό δεν κάνεις». Η ερμηνεία της παροιμίας αυτής είναι ότι δύσκολα δημιουργεί κάποιος περιουσία αν δεν βρει μια αρχή από τους γονείς του.
• «Απού χει κόρη ακριβή του Μάρτη ήλιος μην τη δεί και τ’ Απριλιού τ’ απόι». Είναι τόσο δυνατός ο ήλιος αυτούς τους δύο μήνες που πρέπει οι γονείς να προστατεύουν τις λευκές επιδερμίδες των κορών τους.
• «Απού κοπελομάθει δεν γεροντοξεχνά». Δηλαδή μια συνήθεια που αποκτά κάποιος από μικρή ηλικία δύσκολα την αποβάλλει κατά την διάρκεια της ζωής του.
• «Απού φελά παντού φελά». Όταν κάποιος αποτυγχάνει σε ένα τομέα αποτυγχάνει σε πολλούς.
• «Από του Αγίου Αντωνιού και πέρα δωσ’ του φουστανιού σου αέρα». Μετά το πέρας του Αγίου Αντωνίου που καλυτερεύει ο καιρός είναι περίοδος εξορμήσεων.

Ευχαριστώ για την ανάγνωση,

Βιργινία Αλεβιζάκη

Φιλόλογος

Πηγή: apopsilive.gr