Κρήτη: Όλα όσα δεν ξέρετε για τον μυστηριώδη λαβύρινθο της Μεσαράς

Η Κρήτη πέρα από αμέτρητες φυσικές ομορφιές, «κρύβει» και αρκετά μυστήρια που συνεχίζουν να μας απασχολούν στο πέρασμα του χρόνου. Ένα από αυτά είναι σίγουρα ο μυστηριώδης λαβύρινθος της Μεσαράς που έχει απασχολήσει αρκετά ιστορικούς, γεωλόγους και απλούς λάτρεις τέτοιων τόπων. Το μεγάλο σπήλαιο που βρίσκεται 50 χιλιόμετρα νότια του Ηρακλείου και λίγο βόρεια από το Καστέλι Μεσαράς, απόλυτα δικαιολογημένα έχει λάβει τον χαρακτηρισμό «λαβύρινθος» με όσα στοιχεία το χαρακτηρίζουν.

Γράφει ο Αντώνης Τσαλίκης για το Daynight.gr

Το τεράστιο τεχνητό σπήλαιο με τους αμέτρητους διαδρόμους και τα διαδοχικά «δωμάτια», έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον πολλών Κρητικών και μη τις τελευταίες δεκαετίες. Το κάποτε σημαντικό λατομείο που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή του Μινωϊκού ανακτόρου της Φαιστού, της Μινωϊκής έπαυλης της Αγίας Τριάδας και της Ρωμαϊκής πόλης Γόρτυνας, σήμερα δεν βρίσκεται στην κατάσταση της αρχαιότητας αλλά συνεχίζει να εντυπωσιάζει. Αν και οι Γερμανοί κατά την διάρκεια του 2ου παγκοσμίου πολέμου ανατίναξαν τις δύο εισόδους του, το ελεύθερο τμήμα παραμένει μεγάλο και γεμάτο ιδιαιτερότητες και μυστήριο.

Πηγαίνοντας πίσω στην αρχαιότητα και με βάση τις θεωρίες των ειδικών, το σπήλαιο της Μεσαράς πρέπει να ήταν αρχικά φυσικό αλλά επεκτάθηκε σε μεγάλο βαθμό από τους ανθρώπους κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής εποχής στην Κρήτη. Μπορεί να φαίνεται αρχικά απίστευτο αλλά είναι εφικτό καθώς τα περισσότερα τμήματα του σπηλαίο χαρακτηρίζονται από μαλακό ασβεστόλιθο ο οποίος μπορεί να σμιλευτεί αρκετά εύκολα ακόμη και με τα εργαλεία της τότε εποχής.

Σε αρκετά κοντινή απόσταση από τον «λαβύρινθο» βρίσκεται η γνωστή αρχαία πόλη της Γόρτυνας, η οποία συμμάχησε με τους Ρωμαίους και την έκαναν πρωτεύουσα της Κρήτης και της Κυρηναϊκής. Κατά την περίοδο της Ρωμαϊκής κυριαρχία η Γόρτυνα έφθασε στο απόγειο της ανάπτυξης της καθώς είχε σπουδαία για την εποχή οικοδομήματα, ναούς, θέατρα κτλ. Το σπήλαιο λοιπόν ήταν ένα ουσιαστικό τμήμα της περιοχής που τόσο είχε ανάγκη από πρώτες ύλες για χτίσιμο. Οι Ρωμαίοι από ανάγκη για ασβεστόλιθο λοιπόν μεγάλωναν  όλο και περισσότερο σε μήκος τις σήραγγες του σπηλαίου.

Η επέκταση του φυσικού σπηλαίο με τεχνικό τρόπο έφτασε σταδιακά να είναι τόσο μεγάλη που πράγματι το «σύστημα» διαδρόμων και αιθουσών ήταν πραγματικά λαβύρινθος ακόμη και για όσους γνώριζαν καλά το μέρος. Από την εποχή εκείνη γίνεται ευρύτερα γνωστή η ύπαρξη κάποιου λαβύρινθου στο νησί της Κρήτης…

Οι διάσημοι μύθοι του Μινώταυρου, του Θησέα και της Αριάδνης, καθώς του Δαίδαλου και του Ίκαρου είναι άμεσα συνδεδεμένοι με κάποιο λαβύρινθο στο νησί που ωστόσο ακόμη και μέχρι τις ημέρες μας οι ιστορικοί δεν έχουν καταλήξει για το ποιος ακριβώς είναι. Άλλοι αναφέρουν πως βρίσκεται στο παλάτι της Κνωσού στο βόρειος μέρος της Κρήτης, άλλοι για την την ύπαρξη του νοτιότερα χωρίς να υπάρχει μια επιβεβαιωμένη ιστορική τεκμηρίωση. Σε κάθε περίπτωση οι πάρα πολλές ιστορικές μαρτυρίες και καταγραφές βεβαιώνουν την ύπαρξη ενός σπηλαίου «λαβύρινθου» που ίσως είναι αυτός της Μεσαράς.

Καθώς οι αιώνες περνούσαν όλο και γινόταν πιο γνωστός ο λαβύρινθος της Κρήτης που κατά πάσα πιθανότητα όμως συνδέεται με το ανάκτορο της Κνωσού. Ωστόσο, είναι βέβαιο πως και το λαβυρινθώδες σπήλαιο της Μεσαράς είχε μεγάλη σημασία. Δεν ήταν λίγοι άλλωστε οι εξερευνητές του παρελθόντος που τον είχαν επισκεφτεί για να μάθουν περισσότερα.

Πάρα πολλοί λάτρεις των σπηλαίων αλλά και των μυστηρίων έχουν επισκεφθεί τους τελευταίους αιώνες τον λαβύρινθο καθώς τον περιγράφουν σε κείμενα να βρίσκεται πάνω από το χωριό Καστέλλι Καινουργίου. Ο Pitton το 1700 μετά από περιήγηση καταγράφει πως το σπήλαιο δημιουργήθηκε εντελώς τυχαία. Ο Sieber έπειτα από έναν αιώνα, το 1817, υποστηρίζει πως πρόκειται για ένα υπόγειο λατομείο σκαμμένο από ανθρώπους. Στο ίδιο συμπέρασμα κατέληξαν ο Belon και ο Pococke τον 16ο και 18ο αιώνα. Oι περιηγητές Skott και ο Spratt από ιστορικές πηγές θεωρούν πως είναι φυσική σπηλιά με περιορισμένη επέμβαση των ανθρώπων.

Παράλληλα με τις προσπάθειες εξερευνητών και έπειτα επιστημόνων, το τεράστιο σπήλαιο της Μεσαράς προκαλούσε δέος σε όλους του κατοίκους της ευρύτερης περιοχής από τις ιστορίες που διαδίδονταν από γενιά σε γενιά. Δεκάδες ήταν αυτοί που κατά τους τοπικούς θρύλους μπήκαν στον λαβύρινθο χωρίς να μπορέσουν να βγουν. Κυνηγημένοι από τους τούρκους, τολμηροί που έψαχναν πολύτιμους θησαυρούς και αφελείς που πίστευαν πως δεν χρειάζονταν μαζί κάποιο οδηγό, λέγεται πως έμειναν για πάντα μέσα στο σπήλαιο. Άλλοι που κατάφεραν να βρουν την έξοδο, μετέφεραν για χρόνια ιστορίες που προκαλούσαν ακόμη μεγαλύτερο μυστήριο και τρόμο.

Φθάνοντας στις πρόσφατες δεκαετίες, οι Γερμανοί λίγο πριν το τέλος του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου ανατίναξαν τις δύο εισόδους του σπηλαίου καθώς όπως προκύπτει από στοιχεία το είχαν χρησιμοποιήσει για αποθήκευση πυρομαχικών. Προς απογοήτευση πολλών νεότερων μελετητών και εξερευνητών, ο λαβύρινθος «σφραγίστηκε» στο μεγαλύτερο μέρος του όπως και πολλά από τα μυστικά του…