Οι «κούπες» της Κρήτης και το τίμημα της ανευθυνότητας

Οι λόγοι να καμαρώνουμε τους Κρητικούς και τις παραδόσεις τους είναι πραγματικά αμέτρητοι. Το γνωρίζουν καλά όσοι έχουν στενούς δεσμούς με τη Κρήτη και έχουν «περάσει» πιο βαθιά στην καθημερινή ζωή των ντόπιων και βεβαίως έχουν γνωρίσει περισσότερο τον χαρακτήρα τους.

Γράφει ο Αντώνης Τσαλίκης για το Daynight.gr

Ωστόσο, χρόνια τώρα οι ίδιοι οι Κρητικοί αναλογίζονται συχνά ποιες από τις συνήθειες τους πρέπει να περιοριστούν. Το επικίνδυνο παιχνίδι με τις «κούπες» που οι περισσότεροι γνωρίζουμε είναι μία από αυτές…

 

Κούπα και εβίβα

Δύσκολο να έχει βρεθεί κάποιος σε κρητικό γλέντι και να μην έχει δει από κοντά το «παιχνίδι» αυτό. Μια παρέα συνήθως ανδρών να έρχεται σε κέφι και χωρίς καθυστέρηση να ξεκινάει κάποιος από όλους τις κούπες. Όταν γρήγορα η μία κούπα κρασί ακολουθάει την επόμενη, επίσης πολλοί γνωρίζουμε ποια είναι η συνέχεια της συγκεκριμένης βραδιάς. Οι μεθυσμένοι φίλοι, οι παρεξηγήσεις και οι εντάσεις είναι συνηθισμένα περιστατικά.

Όσοι δεν έχουν καμία επαφή με το νησί ή ευρύτερα με τις συνήθειες των κρητικών στα γλέντια, συχνά απορούν με το τι είναι πραγματικά οι «κούπες» που ακούνε. Η «κούπα» λοιπόν είναι η κίνηση κάποιου από μια παρέα να πιει με μια ρουφηξιά όλο το κρασί από το ποτήρι, επειδή συνήθως κάποιος τον προσκάλεσε ή ίσως και προκάλεσε. Όταν γίνει η αρχή, έπεται η συνέχεια με ακόμη περισσότερα άτομα να πίνουν ξανά και ξανά μονορούφι το κρασί τους μέσα από την παρότρυνση, την πρόκληση και ενίοτε το κέφι της στιγμής.

 

Πώς έγιναν μια Κρητική συνήθεια;

Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα πώς ξεκίνησαν οι «κούπες» και από που ακριβώς. Κατά πάσα πιθανότητα πάντως προέρχονται από τον Νομό Χανίων και πιο συγκεκριμένα από τις επαρχίες Σφακίων και Αποκορώνου. Δεν έχουν ως τοπική παράδοση και όπως τις γνωρίζουμε «ρίζες» στον χρόνο καθώς εμφανίστηκε μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο και ήταν αρχικά και για δεκαετίες μια έκφραση σεβασμού, φιλίας και φιλοξενίας. Μάλιστα όποιος ξεκινούσε τις κούπες και κερνούσε, πάντα έβαζε λιγότερο κρασί στον άλλο προκειμένου να δείξει έμπρακτα πως τον ενδιαφέρει να μοιραστεί μαζί του την στιγμή, το κέφι και σε καμία περίπτωση να τον μεθύσει!

«Έχουμε πιει μαζί μια κούπα»

…μια υπέροχη έκφραση που δείχνει την σημασίας αυτής της Κρητικής συνήθειας που σημαίνει ουσιαστικά πως δύο άτομα έχουν κάνει για λίγο ή περισσότερο παρέα κάποτε.

Σταδιακά λοιπόν μέσα στο πέρασμα των δεκαετιών και τις επαφές των Κρητικών από περιοχή σε περιοχή, οι κούπες έγιναν μια συνήθεια του γλεντιού που γινόταν όλο και πιο γνωστή προς τα ανατολικά. Εκεί που το φαινόμενο παρατηρούνταν για καιρό μονάχα στο Νομό Χανίων, ήταν αρκετά τα χωριά του Ρεθύμνου και έπειτα του Ηρακλείου που «αγάπησαν» με το καιρό τις κούπες και τις έκαναν πια μέρος και της δικής τους τοπικής παράδοσης. Η αλλαγή αυτή δεν έγινε έντονα αισθητή παρά στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Το τίμημα της ανευθυνότητας

Από τότε λοιπόν, σε πανηγύρια, γλέντια και γιορτές δεν υπάρχει περίπτωση να μην δεις παρέες να πίνουν «κούπες» πάνω στο κέφι. Ή μάλλον πριν το κέφι καθώς συνηθίζεται κακώς να καταναλώνονται μεγάλες ποσότητες κρασιού και γενικά αλκοόλ ώστε όπως πιστεύουν μερικοί Κρητικοί, έτσι θα διασκεδάσουν ακόμη περισσότερο. Ή τέλος πάντως έχουν την γνώμη πως το περισσότερο κρασί προσφέρει περισσότερες συγκινήσεις, απελευθερώνει τον κόσμο και είναι έκφραση παλικαριάς. Όλα τα παραπάνω έχουν μάλλον παρεξηγηθεί τις τελευταίες δεκαετίες.

Οι «κούπες» έχουν φτάσει να είναι μια συνήθεια επικίνδυνη όσο το αλόγιστο αλκοόλ. Το αλκοόλ που όλοι πια γνωρίζουμε πόσα δεινά φέρνει η υπερκατανάλωση ακόμη και σε στιγμές χαράς και γλεντιού. Τσακωμοί, ατυχήματα και παρεξηγήσεις είναι άμεσα συνδεδεμένα με περιπτώσεις που δεν ελέγχεται το πόσο πίνουν τα άτομα στις παρέες. Θλιβερή κατάληξη είναι επίσης ο υπερβολικός αριθμός τροχαίων στο νησί που συνδέεται συχνά με οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ.

Δεν είναι οι κούπες υπεύθυνες άμεσα για όλα τα παραπάνω, αλλά είναι ξεκάθαρο το πόσο πιο εύκολο είναι να πιούν κάποιοι μερικά ποτηράκια παραπάνω αν γύρω από το τραπέζι υπάρχει πρόκληση, κεράσματα και εν τέλη ανευθυνότητα…

Οι «εφηβικές κούπες»

Οι κούπες έπειτα από το 2000 έχουν σταδιακά γίνει «παιχνίδι» και για τους έφηβους της Κρήτης. Μια συνήθεια της εφηβείας που μόνο να καμαρώνουμε δεν μπορούμε με όλα όσα έχουν συμβεί και όλα όσα αποδεικνύουν έρευνες. Το  Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής έχει διαδοχικά κατατάξει τους Νομούς της Κρήτης στις πιο υψηλές θέσεις πανελληνίως σε κατανάλωση αλκοόλ στις εφηβικές ηλικίες!

Σε μια γενική εικόνα όλων των στοιχείων που απορρέουν από έρευνες, 2 στους 3 μαθητές στην Κρήτη που συμμετείχαν είχαν πιει κάποιο οινοπνευματώδες ποτό τον τελευταίο μήνα πριν από την συμπλήρωση του ερωτηματολογίου και ο 1 στους 9 τουλάχιστον 10 φορές. Επιπλέον, 1 στους 5 οι μαθητές που συμμετείχαν σε έρευνες του ΕΠΙΨΥ αναφέρουν ότι έχουν μεθύσει τουλάχιστον 3 φορές στη μέχρι τώρα νεανική ζωή τους.

Τι σκέψεις να κάνεις άραγε για την νεολαία και όλα όσα προκαλεί το αλκοόλ, όταν από τους μισούς μαθητές 15 έως 19 ετών «ακούς» πως τουλάχιστον ένα βράδυ του μήνα πίνουν 5 συνεχόμενα ποτά…

Αντί επιλόγου στο άρθρο, ένα παραδοσιακό τραγούδι που ακόμη και αν δεν έχει καταγωγή από την Κρήτη, οι ντόπιοι το έχουν αγαπήσει εδώ και χρόνια: