Ρέθυμνο: Άρθρο του Βασίλη Σκουντή για την Εργατική Πρωτομαγιά

Μια ημέρα που, όπως το μάθαμε, το λέμε και το γράφουμε από παλιά, δεν είναι αργία, αλλά απεργία!

Το λέμε και (πρέπει να) το εννοούμε, άλλωστε σε ό,τι αφορά τον τόπο μας οι αγώνες της εργατικής τάξης δεν έχουν μονάχα τη δική τους ιστορία, αλλά και τους δικούς τους ήρωες, τα πεπραγμένα των οποίων  βρίσκονται βαθιά και ανεξίτηλα αποτυπωμένα στον σκληρό δίσκο της συλλογικής μνήμης και αποτελούν μια παρακαταθήκη που μένει σφαλισμένη στην Κιβωτό μας.

Δυο διαφορετικές, αλλά-όσο οξύμωρο κι αν ακούγεται- ίδιες  ιστορίες, δυο παράλληλοι βίοι και δυο προσωπικότητες που  υπενθυμίζουν στις νεότερες γενιές πως οι αγώνες για τη λευτεριά, τη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα της εργατικής τάξης και τα κάθε λογής κοινωνικά αγαθά έχουν τη δική τους αξία.

Έχουν επίσης έναν φόρο αίματος με τον οποίο ενίοτε πληρώνονται…

Σαν σήμερα, λοιπόν, το 1886 τα συνδικάτα της Αμερικής, με σημείο αναφοράς το Σικάγο ξεσηκώθηκαν διεκδικώντας το οκτάωρο και τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας σε μια εξέγερση που έμελλε να σηματοδοτήσει την πάλη για την κοινωνική δικαιοσύνη και για μια καλύτερη ζωή.

Πριν από δυόμισι μήνες ταξίδεψα στο Σολτ Λέικ Σίτι της Γιούτα όπου διεξήχθη το All -Star Game του ΝΒΑ και εκεί πέρα από τον Γιάννη Αντετοκούνμπο, τον ΛεΜπρόν Τζέιμς, τον Τζέισον Τέιτουμ και τους υπόλοιπους αστέρες του παγκοσμίου μπάσκετ, είδα μπροστά μου και τον Λούη Τίκα, ο οποίος έδρασε στην ευρύτερη περιοχή της Γιούτα, του Κολοράντο και της Νεβάδα.

Στις 30 Απριλίου  συμπληρώθηκαν 109 χρόνια από τον θάνατο του Ηλία Σπαντιδάκη ο οποίος γεννήθηκε στη Λούτρα του Δήμου Ρεθύμνου το 1886, τη χρονιά δηλαδή που καθιερώθηκε η εργατική Πρωτομαγιά!

Ο Τίκας που έβαλε τον μπέτη του μπροστά στους εργατικούς και κοινωνικούς αγώνες δολοφονήθηκε στις 20 Απριλίου του 1914 στο Λάντλοου, πληρώνοντας με τη ζωή του την ηγετική παρουσία του στην πολύμηνη απεργία των ανθρακωρύχων του Κολοράντο.

Ο Ρεθεμνιώτης επαναστάτης δεν μνημονεύεται απλώς στα κατάστιχα της Ιστορίας του εργατικού κινήματος, αλλά- όπως είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω στο πρόσφατο ταξίδι μου στο Σολτ Λέικ Σίτι-αποτελεί έναν εθνικό ήρωα, εξ ου και ο ανδριάντας του που κοσμεί το Λάντλοου.

Ο Σπαντιδάκης έφυγε από τη Λούτρα το 1906 αφήνοντας στους γονείς του μια φωτογραφία στην οποία εικονιζόταν ντυμένος με την παραδοσιακή κρητική φορεσιά , για να τον θυμούνται, λες και διαισθανόταν πως δεν θα τους ξανάβλεπε.

Όντως δεν ξαναγύρισε ποτέ, άφησε εκεί την τελευταία του πνοή, σε ηλικία μόλις 28 ετών και αποτελεί ένα διαχρονικό σύμβολο στις μάχες για τα δικαιώματα των εργατών και την κοινωνική δικαιοσύνη.

Ένα σύμβολο που μένει ζωντανό στο διάβα του χρόνου μέσα από το μνημείο στο Λάντλοου (το οποίο μάλιστα συλήθηκε το 2003, αλλά αποκαταστάθηκε), από την οδό στην πόλη του Ρεθύμνου, από ποιήματα, τραγούδια, μυθιστορήματα, βιογραφίες και ντοκιμαντέρ με τον εμπνευσμένο τίτλο «Παλικάρι»!

Ο Σταύρος Καλλέργης γεννήθηκε στο Χουμέρι Μυλοποτάμου το 1865 και σε πείσμα της αρχοντικής καταγωγής του, υπήρξε ένας από τους προδρόμους και τους πρωτοστάτες του σοσιαλισμού στην Ελλάδα.

Τον Μάιο του 1890 ίδρυσε στην Αθήνα τον Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο και έναν μήνα αργότερα προχώρησε στην έκδοση μιας εφημερίδας, ονόματι «Σοσιαλιστής» αναλώνοντας τη ζωή του και την περιουσία του στους εργατικούς και κοινωνικούς αγώνες.

Υπήρξε διαπρύσιος κήρυκας της απόλυτης ελευθερίας στον λόγο και την έκφραση των ιδεών, της οκτάωρης εργασίας, της αργίας της Κυριακής και της θέσπισης κατώτατου μισθού, υποστηρίζοντας ότι αυτά θα ήταν εφικτά εφόσον ένα σοσιαλιστικό κόμμα αποκτούσε την κοινοβουλευτική πλειοψηφία!

Την Πρωτομαγιά του 1893 ο Καλλέργης οργάνωσε τον πρώτο εν Ελλάδι εορτασμό της Εργατικής Πρωτομαγιάς στον χώρο του Καλλιμάρμαρου Σταδίου της Αθήνας και έβαλε το νερό στο αυλάκι!

Έναν χρόνο αργότερα, κατά τον εορτασμό της Εργατικής Πρωτομαγιάς, συνελήφθη, φυλακίσθηκε για δυο μήνες και πέρασε από δίκη, αλλά αθωώθηκε και μετανάστευσε στο Παρίσι, απ’ όπου επέστρεψε και εγκαταστάθηκε στο Ρέθυμνο, όπου εξελέγη Πληρεξούσιος της Κρητικής Πολιτείας και υπήρξε υποψήφιος Βουλευτής.

Ο Καλλέργης έφυγε από το ζωή το 1926, πάμπτωχος σε περιουσία, αλλά πάμπλουτος σε ιδέες, μηνύματα, δράσεις και κοινωνική προσφορά.

Στη μνήμη του πρώτου σοσιαλιστή και μεγάλου αγωνιστή στέκει μια επιβλητική προτομή στο Μπραχίμι του Μυλοποτάμου, ενώ γιος του ήταν ο σπουδαίος ηθοποιός, σκηνοθέτης, λογοτέχνης, καθηγητής θεατρικών σπουδών και βουλευτής του ΚΚΕ, Λυκούργος Καλλέργης.

*Ο Βασίλης Σκουντής είναι δημοσιογράφος και υποψήφιος βουλευτής του Νομού Ρεθύμνης με το ΠΑΣΟΚ/ΚΙΝΑΛ