Το “Άγιον Όρος” της Κρήτης είναι η Μονή Κουδουμά

Το “Άγιον Όρος της Κρήτης”, η Μονή Κουδουμά, προσφέρει την ηρεμία και τη γαλήνη που (ψάχνει;) χρειάζεται κανείς για να ‘ρθει σε απόλυτη επαφή με το Θεό.

Γύρω τριγύρω από τη μονή, σε “τοπαλάκια” ευκολοδιάβατα ή όχι, αλλά πάντα στραμμένα στη θάλασσα, είναι “σπαρμένα” δεκάδες σπήλαια που μαρτυρούν πως εκεί υπήρχε ζωή ήδη από τον 6ο αιώνα.

«Σε μελέτη που διεξήγαγε η μονή για την αναστήλωση των σπηλαίων», λέει μιλώντας στην εφημερίδα “Νέα Κρήτη” ο ηγούμενος της μονής Αρχιμανδρίτης Μακάριος, «έχουμε ανακαλύψει πως αυτά χρησιμοποιήθηκαν σε τρεις περιόδους ως κελιά ασκητών: τον 7ο, το 14ο και βέβαια τον 20ό αιώνα με τους Αγίους Πατέρες. Ο τελευταίος ασκητής της περιοχής κοιμήθηκε πριν από περίπου ενάμιση χρόνο, ωστόσο όλοι το ξέρουν αυτό: τ’ Αστερούσια έχουν τον τρόπο να κρύβουν καλά τα μυστικά τους»!

​

Η παραλία του Κουδουμά είναι μία από τις πιο όμορφες -και βέβαια καθαρές – θάλασσες της Κρήτης

Ο Όσιος Κοσμάς ο Ερημίτης και Ομολογητής

Μία από τις μεγαλύτερες μορφές του Ασκητισμού, ξεχασμένος εν πολλοίς σήμερα, που έζησε εκεί τον 7ο αιώνα, είναι ο Όσιος Κοσμάς ο Ερημίτης, ο οποίος τιμάται στις 2 του Σεπτέμβρη, σε ένα σπηλαιώδη ναό, τον Αββακόσπηλιο, που βρίσκεται στα δυτικά της Μονής Κουδουμά, σε μια απόσταση περίπου 15 λεπτών χαλαρής πεζοπορίας, ο οποίος μάλιστα είναι διαμορφωμένος έτσι εξαιτίας της αρμύρας που έχει “φάει” τα βράχια, με αποτέλεσμα κανείς να “βλέπει” εκεί την αναπαράσταση μορφών της Εκκλησίας.

​

Λείψανα αγίων που φυλάσσονται στη Μονή

Τα όσα με καρτερία και εσωτερικότητα αντιπάλεψε ο Άγιος και ο τρόπος που τίμησε το Θεό τού χάρισαν την αφθαρσία. Για περισσότερα από 400 χρόνια το σκήνωμά του παρέμενε “χτισμένο” μέσα στο σπήλαιο…

Κι όμως, όταν το 1058 Βενετοί έμποροι παραβίασαν την κρύπτη του αγίου και έκλεψαν το λείψανο, αυτό παρέμενε όπως την ημέρα που είχε κοιμηθεί, «άφθαρτο και ευωδιάζον».

Οι Βενετοί το μετέφεραν στη Βενετία και το κατέθεσαν στην Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου τού Μείζονος, όπου και παραμένει ακόμη και σήμερα τοποθετημένο στο παρεκκλήσι του Αγίου Βενέδικτου. Τα τελευταία χρόνια, όπως λέει ο ηγούμενος Μακάριος, γίνονται κινήσεις προκειμένου ο Άγιος να επιστρέψει στον τόπο του.

​

Σήμερα στη Μονή Κουδουμά, με τα δύο κύρια μετόχια της, των Τριών Ιεραρχών στο Λουσούδι και του Αγίου Νικολάου πάνω από το χωριό Στέρνες και τα πολλά της παρεκκλήσια, ζουν οκτώ Πατέρες και δύο υποψήφιοι δόκιμοι

Η Ιερά μονή Κουδουμά το 14ο αιώνα

Η ιστορία συνεχίζεται το 14ο αιώνα, όταν και απαντώνται αναφορές για τη μονή στα χειρόγραφα του Ιωσήφ Φιλάγρη. Υπερασπιζόμενος αυτός ένα μοναχό, τονίζει πως ο εν λόγω μοναχός «εγκαταστάθηκε από πολύ μικρή ηλικία στο μονύδριο Κουδουμά, κάτω από το όρος Κόφινα, υπό την καθοδήγηση του Δομέτιου Καππαδόκη, αδελφού της Μονής Κουδουμά», που δίδασκε τα ιερά και όχι μόνο γράμματα.

Μάλιστα, όπως αναφέρεται στις επιστολές Φιλάγρη, η μονή αποτέλεσε και ιδιότυπο σχολείο, κάτι που πιστοποιείται και από την τοιχογραφία που υπάρχει και σώζεται ως και σήμερα στο καθολικό.

Κι ύστερα, η Μονή Κουδουμά χάνεται από το ιστορικό προσκήνιο ως και τη σύγχρονή μας εποχή. Ίσως αυτό να οφείλεται στις εποχές της παντοκρατορίας των πειρατών. Ίσως στην κατάκτηση της Κρήτης από τους Τούρκους. Μπορεί πάλι να αποτελεί απλώς μια συγκυρία…

​

Γύρω τριγύρω από τη μονή, σε “τοπαλάκια” ευκολοδιάβατα ή όχι, αλλά πάντα στραμμένα στη θάλασσα, είναι “σπαρμένα” δεκάδες σπήλαια, που μαρτυρούν πως εκεί υπήρχε ζωή ήδη από τον 6ο αιώνα

Οι Όσιοι Παρθένιος και Ευμένιος

Στον 20ό αιώνα, η επανίδρυση και επαναλειτουργία της Ι.Μ. Κουδουμά οφείλεται σε δύο μεγάλες μορφές της Εκκλησίας, τους Οσίους Παρθένιο και Ευμένιο, αδέρφια οι δυο τους, με καταγωγή από το χωριό Πιτσίδια, που έγιναν μοναχοί στην Οδηγήτρια και ασκήθηκαν στο Μάρτσαλο.

Με προτροπή της Παναγίας πήγαν στο Κουδουμά και με δική της προτροπή “έστησαν” και πάλι το μοναστήρι. Σύμφωνα με τα ιερά κείμενα, η ίδια η Παναγία ήταν αυτή που προέτρεψε τον Όσιο Παρθένιο να μείνουν εκεί και να ξαναχτίσουν τη μονή, και μάλιστα έθεσε εαυτόν και οικονόμο!

«…Μείνε εδώ να ιδρύσεις μονύδριον και να εκτελείτε τα της μοναδικής πολιτείας καθήκοντα και την τάξιν της ακολουθίας σώαν και μη φοβού διότι Εγώ θα είμαι οικονόμος», του είπε, κι έτσι ξεκίνησε ο αγώνας τους να χτιστεί το μοναστήρι, πάνω στα ερείπια του παλαιού, στο οποίο δεν υπήρχαν παρά μόνο κάποια απομεινάρια του παλαιού τοίχους.

Η Μονή Κουδουμά σήμερα

Σήμερα, στη Μονή Κουδουμά, με τα δύο κύρια μετόχια της, των Τριών Ιεραρχών στο Λουσούδι και του Αγίου Νικολάου πάνω από το χωριό Στέρνες, και τα πολλά της παρεκκλήσια, ζουν 8 Πατέρες και δύο υποψήφιοι δόκιμοι. Στη πλειοψηφία τους οι Πατέρες είναι νέοι σε ηλικία άνθρωποι, και μάλιστα ανώτερου μορφωτικού επιπέδου.

«Η Παναγία οικονόμησε και γι’ αυτό», λέει ο ηγούμενος, που κλείνει πια τα 21 χρόνια ως μοναχός στη Μονή Κουδουμά και σημειώνει πως έφτασαν περίοδοι που στο μοναστήρι δεν υπήρχαν παρά ένας-δυο μοναχοί. Όπως αναφέρει, «όλοι οι μοναχοί γνωρίζουν για ποιο σκοπό έχουν έρθει στο μοναστήρι και επιζητούν αφενός να βρουν τη σωτηρία τους και αφετέρου να θυσιαστούν για την αγάπη στον άνθρωπο και πάνω απ’ όλα για το Θεό».

Κύριο έργο τους είναι η λατρεία του Θεού, οι καθημερινές ακολουθίες και η Θεία Λειτουργία. Κατόπιν, απασχολούνται και σε διάφορα διακονήματα, όπως αγιογραφία, ψηφιδωτό, συλλογή αλατιού από τις αλυκές της μονής, παρασκευή θυμιάματος – σαπουνιού, καθώς επίσης έχουν και τη φροντίδα της περιουσίας της μονής και των ζώων αυτής.

Και βέβαια, κυρίαρχο ρόλο έχει η φιλοξενία! Στο κομμάτι αυτό μάλιστα, στη φιλοξενία δηλαδή, τόσο σε ό,τι αφορά τη διαμονή όσο και τη σίτιση, επιδίδονται με εξαιρετική θέρμη, παρόλο που αυτό είναι… “κοστοβόρο” όχι μόνο οικονομικά αλλά και ουσιαστικά, καθώς, πέραν των υλικών, απαιτούνται και άτομα επιφορτισμένα με τη φροντίδα των επισκεπτών.

​

Ο Όσιος Κοσμάς ο Ερημίτης έζησε τον 7ο αιώνα σε μια σπηλιά, τον Αββακόσπηλιο, στα δυτικά της Μονής Κουδουμά

Φροντίδα των επισκεπτών: «Εντολή» της Παναγίας η φιλοξενία

«Δεν μπορούμε να κάνουμε κι αλλιώς», λέει ο ηγούμενος, και τονίζει πως είναι «εντολή της Παναγίας» να προσφέρουν στους προσκυνητές, μιας κι η περιοχή δεν προσφέρει ούτε τις στοιχειώδεις ανέσεις.

«Όσες φορές κι αν σκεφτήκαμε στο παρελθόν να διακόψουμε ή να ελαττώσουμε τη φιλοξενία, στην τράπεζα συνήθως, η Παναγία επενέβαινε με διάφορους τρόπους και μας φανέρωνε πως είναι θέλημά της να συνεχιστεί. Κι όταν μάλιστα μια περίοδο είχαμε αντικειμενική οικονομική δυσκολία να προσφέρουμε τροφή σε τόσο πολύ κόσμο, έρχονταν άνθρωποι, από μόνοι τους και χωρίς να γνωρίζουν, και πρόσφεραν συγκεκριμένα για το τραπέζι της Κυριακής για παράδειγμα», λέει ο ηγούμενος.

Και βέβαια, οι μοναχοί “συνειδητοποίησαν” την εντολή της Παναγίας όταν ένα πρωινό εμφανίστηκε στην πόρτα της μονής ένας πιστός από το χωριό της Αγίας Βαρβάρας Ηρακλείου, με φορτωμένο στο αγροτικό του αυτοκίνητο ένα τρίμετρο (!) τραπέζι. Στην απορία των μοναχών γιατί τους έφερε ένα τόσο μεγάλο τραπέζι και στη διάθεσή τους να το επιστρέψουν, ο πιστός απάντησε πως αυτό ήταν αδύνατο.

Όπως τους είπε, τις τελευταίες τρεις ημέρες τον επισκέπτονταν στον ύπνο του μια μαυροφορεμένη γυναίκα, που του έλεγε πως το έπιπλο αυτό που φυλάσσονταν στην αποθήκη πρέπει να πάει στο σπίτι της στο Κουδουμά, γιατί θέλει να κάνει τραπέζια στους ανθρώπους. «Αυτό είναι ένα ακόμη δείγμα του θελήματος της Παναγίας», λέει ο ηγούμενος, κι ας υπάρχουν διάφοροι που μιλούν για “κοσμικότητες” που επισκιάζουν το πνευματικό έργο του μοναστηριού.

“Διακοπές” στο Κουδουμά

Στο μεταξύ, δεν είναι λίγοι αυτοί που βλέπουν με συμφεροντολογική ματιά τη φιλοξενία του μοναστηριού. Μην ξεχνάμε πως η παραλία του Κουδουμά είναι μία από τις πιο όμορφες – και βέβαια καθαρές – θάλασσες της Κρήτης. Είναι αρκετοί αυτοί που “κατασκηνώνουν” εκεί κάνοντας έτσι τις… “διακοπές” τους οικονομικά και με αποκούμπι το μοναστήρι.

Μάλιστα, παραθέτοντας και προσωπική εμπειρία, δεν είναι λίγες οι φορές που οι επισκέπτες “ξεχνούν” σε ποιο τόπο βρίσκονται και κυκλοφορούν στον αύλειο χώρο της μονής με περιβολή… “παραλίας”.

Ωστόσο κι εδώ η Παναγία κάνει τη “δουλειά” της. Λίγο η επιβλητικότητα του τοπίου, πολύ η πνευματικότητα του τόπου κι άλλο τόσο η μυσταγωγία των ψαλμών της εκκλησίας που ακούγονται από τα μεγάφωνα του μοναστηριού, κανείς δε φεύγει χωρίς να ‘χει στην ψυχή του κλείσει τη γαλήνη της πίστης.

Από την εποχή του Αποστόλου Παύλου έως σήμερα: Ένα φιλόδοξο σχέδιο “γνωριμίας” με το Χριστιανισμό

Τη μονή “περιτριγυρίζουν” δέκα μεγάλα σπηλιάρια, τα πιο κοντινά, γιατί μέσα στο φαράγγι υπάρχουν κι άλλα πολλά, τα οποία τώρα ανακατασκευάζονται με σκοπό να λειτουργήσουν ως εκκλησίτσες τα τρία, ενώ τα δύο μάλιστα είναι ήδη έτοιμα.

Τα υπόλοιπα θα γίνουν μέρος ενός πολύ φιλόδοξου σχεδίου της μονής. Θα διαμορφωθούν ως μουσεία, με σκίτσα και κείμενα που θα δίνουν την ευκαιρία στον προσκυνητή που θα τα επισκέπτεται να μαθαίνει όλη την ιστορία του Χριστιανισμού στην Κρήτη, με έμφαση βέβαια στα Αστερούσια, από την εποχή του Αποστόλου Παύλου έως σήμερα! Το κάθε κελί, δηλαδή, θα είναι αφιερωμένο σε κάθε μία από τις περιόδους του Χριστιανισμού.

«Αυτό θα είναι και το μοναδικό που θα μας κρατήσει», λέει ο ηγούμενος, σημειώνοντας πως κανείς πρέπει να γνωρίζει από πού έρχεται και ποιες είναι οι ρίζες του, ιδιαίτερα σε μια εποχή όπως αυτή που ζούμε, που όλα φθίνουν.

Ρεπορτάζ:Μαίρη Καριωτάκη

Πηγή: neakriti.gr