Το «Καερέτι»: Η Κρητική συνήθεια που ήταν συνώνυμο της Ανθρωπιάς

Όλοι στην σημερινή εποχή καμαρώνουμε για τα άπειρα επιτεύγματα της τεχνολογίας και ευρύτερα για την πρόοδο του ανθρώπου. Όπου και αν κοιτάξεις, θα δεις τεράστιες αλλαγές στην καθημερινή μας ζωή σε σύγκριση με το παρελθόν. Ωστόσο, υπάρχουν στιγμές που διαβάζοντας ή μαθαίνοντας για το παρελθόν, μένεις για λίγο να σκέφτεσαι αν άλλα σημαντικότερα πράγματα έχουν χαθεί στο πέρασμα του χρόνου. Το «Καερέτι» αποτελεί μια κρητική συνήθεια αυθεντικής ανθρωπιάς που ξεχάστηκε και μας προκαλεί τέτοιες σκέψεις…

Γράφει ο Αντώνης Τσαλίκης για το Daynight.gr

Σε απόλυτη αντίθεση με την αποξένωση που ζούμε σήμερα και την διαδεδομένη αδιαφορία για τα προβλήματα γειτόνων, φίλων, ακόμη και συγγενών, κάποτε ο «άγραφος νόμος» των Κρητικών προέτασσε πάντα την κοινωνική αλληλεγγύη. Ήταν οι δύσκολες εποχές του νησιού όπου η δύναμη που είχαν τα χωριά βασιζόταν στο ενδιαφέρον για τον συνάνθρωπο, την αλληλοϋποστήριξη και τις κοινές επιδιώξεις για μια καλύτερη ζωή.

Το καραέτι ήταν μια αρκετά καθιερωμένη συνήθεια στις τοπικές κοινωνίες της Κρήτης μέχρι και περίπου την δεκαετία του 1970 όταν σταδιακά έχασε τον ρόλο που είχε στο παρελθόν. Μέχρι τότε, οι κάτοικοι των χωριών του νησιού έκαναν πράξεις το αίσθημα αλληλεγγύης. Δεν υπήρχε περίπτωση να υπάρχει ανάγκη κάποιου κρητικού και να μην θελήσουν να βοηθήσουν εθελοντικά φίλοι και συγχωριανοί. Τα προβλήματα στο λιομάζωμα, το σπίτι και τους αγρούς έβρισκαν λύση μέσα από το εγκάρδιο ενδιαφέρον των υπολοίπων στην κοινότητα.

Δεν ήταν μάλιστα λίγες οι φορές που όπως μας έχουν πει οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, μετά την λειτουργία της Κυριακής ο ίδιος ο παπάς της ενορίας ανακοίνωνε ποιοι είχαν ανάγκη και έπρεπε ηθικά να βοηθήσουν οι συγχωριανοί τους. Ήταν στιγμές και πράξεις αυθεντικής ανθρωπιάς που τόσο μα τόσο σπανίζουν στις ημέρες μας…

Βλέπετε η πλειοψηφία των ανθρώπων εκείνης της εποχής είχαν «δαμάσει» αρκετά τον ατομικισμό και πάντα έθεταν σε προτεραιότητα το καλό της κοινωνίας. Ήταν εκείνοι οι κρητικοί που σήμερα θυμόμαστε με ρομαντισμό και συνειδητοποιούμε την αξία της συμπεριφοράς τους. Σπάνιο πλέον οι άνθρωποι να αφήσουν για λίγο την ξεκούραση τους για να βοηθήσουν έναν συνάνθρωπο που λίγο πιο δίπλα χρειάζεται βοήθεια. Όταν συμβαίνει το βλέπουμε απόλυτα θετικά αλλά δυστυχώς δεν είναι η συνηθισμένη πρακτική που βίωσαν οι μεγαλύτεροι στο παρελθόν του νησιού.

Πιθανό να έχετε ακούσει ιστορίες για τόσες γκρεμισμένες ταράτσες σπιτιών στα χωριά που φτιάχτηκαν από τους συγχωριανούς, για τις ελιές των χωραφιών που κάποτε σε ανάγκη μάζεψαν οι φίλοι και τις όμορφες στιγμές που έπειτα γλεντούσαν όλοι μαζί τις Κυριακές αφού έκαναν την καλή πράξη τους.

Η ετυμολογία της λέξης «καερέτι»

Η λέξη καερέτι προέρχεται κατά πάσα πιθανότητα από την τούρκικη λέξη «gayret» που σημαίνει προσφέρω εθελοντικά μια μικρή βοήθεια σε κάποιον που έχει ανάγκη. Η ρίζα της στο βάθος του χρόνου είναι αραβική.

Μάλιστα, στο βιβλίο του Βασίλη Ορφανού με τίτλο «Λέξεις τουρκικής προέλευσης στο κρητικό ιδίωμα» αναφέρεται πως το καερέτι σημαίνει υπομονή, εγκαρτέρηση, κουράγιο ενώ η φράση κάνω καερέτι σημαίνει συμπαρίσταμαι, δίνω κουράγιο σε κάποιον που βρίσκεται σε δύσκολη θέση, κάνω υπομονή, προσπαθώ να αντέξω μια δυσκολία. Η φράση κάνω ένα καερέτι σε κάποιον πρακτικά παραπέμπει στη βοήθεια που του προσφέρεται εθελοντικά, και χωρίς αμοιβή, για μια εργασία, συνήθως γεωργική.