Θέλω να γεράσω με τους φίλους μου!

Είναι κοινή παραδοχή και στατιστικά αποδεδειγμένο ότι οι κοινωνίες μας γερνούν.

Ο αριθμός των πολιτών, άνω των 65 ετών, θα αυξηθεί κατά εκατομμύρια τα επόμενα χρόνια.

Στο παρελθόν, οι ηλικιωμένοι ζούσαν στην ευρύτερη οικογένεια μέχρι να πεθάνουν.

Σήμερα, συχνά μένουν μόνες/οι τους μετά τη μετακόμιση των παιδιών και τον θάνατο της/ του συντρόφου, πολλές φορές σε ακατάλληλα γηροκομεία.

Παρά το μεγάλο ποσοστό ιδιοκατοίκησης στη χώρα μας, οι τεράστιες μειώσεις συντάξεων, η ακρίβεια, η ανεργία των νέων, οι κάθε λογής φόροι και η γραφειοκρατία δυσκολεύουν την ιδιοκατοίκηση.

Το κυριότερο όμως πρόβλημα σε τέτοιες περιπτώσεις είναι η κοινωνική απόσυρση των ηλικιωμένων, η μοναξιά και η περιθωριοποίηση. Ποια μπορεί να είναι η λύση για τους ηλικιωμένους, οι οποίοι εκ των πραγμάτων δεν μπορούν να κάνουν και πολλά πράγματα για να βελτιώσουν τις συνθήκες ζωής τους, όπως πιθανά μπορούν οι νεότεροι είτε αναζητώντας αλλού δουλειά είτε μεταναστεύοντας; Ιδίως για τους ηλικιωμένους που ζουν μόνοι ή δεν έχουν καθόλου παιδιά ή αντιμετωπίζουν οι οικογένειές τους προβλήματα φτώχιας;

Στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί ένα εκτεταμένο πεδίο νέων δομών συγκατοίκησης και συν-διαβίωσης: Κοινότητες συμβίωσης ηλικιωμένων (επίσης: κοινότητες συγκατοίκησης ηλικιωμένων ή διευρυμένες οικογένειες ηλικιωμένων), όπου οι ηλικιωμένοι μοιράζονται ένα μεγάλο διαμέρισμα ή ένα μεγάλο σπίτι-μονοκατοικία ή ένα συγκρότημα κατοικιών για να ζήσουν εκεί μαζί.

Μια κοινοβιακή κατοικία περιλαμβάνει συνήθως μεγάλους κοινόχρηστους χώρους για να συναντιούνται οι “συγκάτοικοι”, μικρότερα διαμερίσματα όπου εξασφαλίζεται η ιδιωτικότητα, κοινές εγκαταστάσεις για τα πλυντήρια, μία ή δύο μεγάλες κουζίνες, αλλά και κοινούς κήπους, που όλα μαζί διαμορφώνουν και τον τρόπο ζωής. Οι άνθρωποι μοιράζονται τις δουλειές, όπως το μαγείρεμα ή τα ψώνια, αναλαμβάνουν τη φροντίδα κάποιου που έχει ανάγκη για ένα διάστημα ή τη φύλαξη των μικρών παιδιών, μπορεί να ανταλλάσσουν υπηρεσίες και επιδιώκουν να διασκεδάζουν μαζί. Σε πολλά όμως κοινόβια του εξωτερικού, η συμμετοχή στα κοινά δεν είναι καν υποχρεωτική, παρόλο που το ενοίκιο είναι πιο οικονομικό.

Κοινότητες συγκατοίκησης-διαβίωσης ηλικιωμένων

Ας δούμε μερικά παραδείγματα από άλλες χώρες, πώς αντιμετώπισαν τα ζητήματα των προβλημάτων της τρίτης ηλικίας με πραγματικά καινοτόμες λύσεις. Ο στόχος: Οι άνθρωποι πάνω από τα 60 να παραμένουν ενεργοί και δραστήριοι, να έχουν κοινωνικές επαφές, να λαμβάνουν μέρος στα κοινωνικά δρώμενα, να νιώθουν ότι είναι χρήσιμοι.

Γερμανία

Ένα ευρύ δίκτυο ιδιωτικών, κοινοτικών, δημόσιων κοινοτήτων συγκατοίκησης, που μετρά δεκαετίες λειτουργίας με μεγάλη επιτυχία. Άλλοτε αποκλειστικά ηλικιωμένων και άλλοτε μικτών και διαγενεακών.

Γαλλία 

Το πρώτο πανεπιστήμιο Τρίτης Ηλικίας από το Τμήμα Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου της Τουλούζ. Πλέον, σχεδόν σε όλες τις γαλλικές πόλεις με τριτοβάθμια εκπαιδευτικά ιδρύματα λειτουργούν τέτοια προγράμματα για ανθρώπους μεγάλης ηλικίας.  Δημιουργία μιας “διαγενεακής συνοικίας”, τη “Générations”: Τα μισά σπίτια δίνονται σε άτομα άνω των 60 και τα άλλα μισά σε οικογένειες με τουλάχιστον ένα παιδί κάτω των 5 ετών, οι οποίες αποκτούν δωρεάν το διαμέρισμα μόνο, αν υπογράψουν μία χάρτα καλής γειτονίας και αλληλεγγύης στους ηλικιωμένους. Στην είσοδο κάθε κατοικίας υπάρχει παιδικός σταθμός και αίθουσα παιχνιδιών όλων των ηλικιών, ενώ η συνοικία διαθέτει και δύο κέντρα ημέρας για ηλικιωμένους, που πάσχουν από φυσική αναπηρία και Αλτσχάιμερ. Μάλιστα, όλοι οι κάτοικοι εμπλέκονται σε κοινές (διαγενεακές) δραστηριότητες: από αγώνες πετάνκ και ανέβασμα θεατρικών έργων μέχρι εργαστήρια μαγειρικής και χειροτεχνιών.

Στο Μοντρέιγ δημιούργησαν το μοναδικό αυτοδιαχειριζόμενο γηροκομείο στον κόσμο, το Maison des Babayagas. Το εν λόγω γηροκομείο φιλοξενεί στον χώρο του και το “Πανεπιστήμιο Γνώσης των Ηλικιωμένων” (“UNISAVIE”), το οποίο είναι ανοιχτό σε όλη την τοπική κοινωνία.

Σε όλες τις πόλεις άνω των 10.000 κατοίκων λειτουργούν 5.000 “Κοινοτικά Κέντρα Κοινωνικής Δράσης”. Επιχορηγούμενες “αλληλέγγυες συμβιώσεις”, σε πολλές πόλεις και χωριά.

Ισπανία- Βέλγιο- Ιρλανδία 

Δημιουργία, με στήριξη της Πολιτείας ή των Περιφερειών και των Δήμων, κέντρων συμβίωσης ηλικιωμένων. Ολόκληρα δίκτυα κοινοτήτων συγκατοίκησης ηλικιωμένων. Οι κοινότητες αυτές – ειδικά στη Γερμανία – μετρούν αρκετά χρόνια λειτουργίας.
Πανεπιστήμια τρίτης ηλικίας με συμβολικά δίδακτρα.
Κοινοτικά κέντρα κοινωνικής δράσης και εθελοντισμού.

ΗΠΑ 

Οι ΗΠΑ αποτελούν την κοιτίδα των “φυσικών κοινοτήτων συνταξιούχων”, όπου έχουν δημιουργηθεί σχεδόν 2.000 “μονοηλικιακές γειτονιές” σε 120 πόλεις, που φιλοξενούν πάνω από 750.000 ανθρώπους Τρίτης Ηλικίας. Μόνο η Νέα Υόρκη διαθέτει 35 τέτοιες κοινότητες (η πρώτη δημιουργήθηκε το 1986), που χρηματοδοτούνται από την πολιτειακή Υπηρεσία Γήρανσης. Οι κάτοικοί τους καταβάλλουν ένα τέλος που κυμαίνεται από 500 έως 1.000 δολάρια ετησίως για τους ηλικιωμένους με χαμηλό εισόδημα, οι οποίοι απολαμβάνουν από κοινοτικά γεύματα και συμμετοχή σε αθλητικές και πολιτιστικές δράσεις (π.χ. τένις, μουσική, ποίηση) μέχρι παρακολούθηση μαθημάτων υπολογιστών, ενώ έχουν τη δυνατότητα να απασχοληθούν εθελοντικά και στα τοπικά σχολεία, βιβλιοθήκες και μουσεία.
Στη χώρα μας έχει ξεκινήσει δειλά-δειλά μια πρώτη προσπάθεια δημιουργίας τέτοιων δομών, αλλά ακόμα βρίσκεται στα σπάργανα και δραστηριοποιείται μέσω των social media και σε λίγες περιοχές της χώρας Βόλος, Αθήνα κ.λπ. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να ξεκινήσει επιτέλους ένας διάλογος ανάμεσα στις συνταξιουχικές οργανώσεις, τους Δήμους, τις Περιφέρειες και την Πολιτεία, για το πώς μπορούμε να εκμεταλλευτούμε τη βιωμένη εμπειρία των άλλων χωρών και να την προσαρμόσουμε στα δεδομένα τα δικά μας. Οι συνταξιούχοι, οι ηλικιωμένοι, ΔΕΝ είναι απόμαχοι, αλλά μπορούν να ξαναγίνουν ενεργά μέλη σε μια κοινωνία, που τους έχει ανάγκη σε ποικίλες δραστηριότητες.

Πηγή: neakriti