Το Daynight.gr ταξίδεψε ως το Τσερνόμπιλ | ΦΩΤΟ & ΒΙΝΤΕΟ

Τσερνόμπιλ. Μία λέξη που εδώ και 34 ολόκληρα χρόνια είναι άμεσα συνυφασμένη με την απόλυτη καταστροφή. Μια περιοχή της σημερινής Ουκρανίας η οποία τη νύχτα της 26ης Απριλίου 1986 «ξύπνησε» από την ισχυρή έκρηξη στον αντιδραστήρα Νο 4 αλλά χρειάστηκε εκατοντάδες ημέρες για να συνειδητοποιήσει (όπως και ο υπόλοιπος κόσμος) τις τεράστιες συνέπειες του πιο σοβαρού πυρηνικού δυστυχήματος στην ιστορία της ανθρωπότητας…

blob:https://footage.ert.gr/f9adb961-b7ca-4c1f-b4cc-56ef63be8750

Γράφει ο Αντώνης Νικολάκης για το Daynight.gr

Σήμερα, η απαγορευμένη ζώνη 30 χιλιομέτρων γύρω από το σημείο της έκρηξης αποτελεί έναν από τους πιο ιδιαίτερους τουριστικούς προορισμούς στον κόσμο, για όσους φυσικά τολμούν να ξεπεράσουν τον φόβο της ραδιενέργειας και θέλουν να ζήσουν από κοντά την ιστορία. Έχοντας διαβάσει πριν από μερικά χρόνια το συγκλονιστικό βιβλίο της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς «Τσερνόμπιλ, ένα χρονικό του μέλλοντος» το οποίο δικαιολογημένα κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2015, η προσωπική απόφαση για επίσκεψη στην περιοχή που εξελίχθησαν τα πάντα είχε ληφθεί από τότε αν και όχι εύκολα λόγω των λογικών επιφυλάξεων που θα είχε ο καθένας μας.

Η απόφασή μου να ταξιδέψω ως το μακρινό Τσερνόμπιλ

Απρίλιος του 2020 λοιπόν και έπειτα από αρκετή έρευνα σχετικά με την ασφάλεια μιας τουριστικής περιήγησης στο Τσερνόμπιλ, τα εισιτήρια για το κοντινό Κίεβο «κλείστηκαν» και σύντομα κανονίστηκαν όλες οι λεπτομέρειες για την πρωτόγνωρη αυτή ξενάγηση σε έναν τόπο απαγορευμένο για δεκαετίες.

Το πρώτο και σημαντικότερο που πρέπει να γνωρίζει κανείς είναι πως η είσοδος στην απαγορευμένη ζώνη γίνεται μόνο με την συνοδεία εγκεκριμένων ξεναγών και ο έλεγχος εγγράφων και προσωπικών ειδών είναι αρκετά αυστηρός. Επίσης, αυστηροί είναι οι κανόνες για τους οποίος ενημερώνεται αναλυτικά ο επισκέπτης πριν καν ξεκινήσει το ταξίδι από το Κίεβο προς το Τσερνόμπιλ που διαρκεί περίπου 2 ώρες. Όλοι είναι αναγκασμένοι να φοράνε μακριά ρούχα, κλειστά παπούτσια, να έχουμε μαζί τους νερό και φαγητό συσκευασμένο που έχουν αγοράσει εκτός της απαγορευμένης ζώνης και βεβαίως επιβάλλεται να ακολουθούν με «θρησκευτική ευλάβεια» τις οδηγίες του ξεναγού για το που είναι ασφαλές να πηγαίνουν και που όχι…

Η περιοχή που μολύνθηκε με ραδιενεργά στοιχεία τον Απρίλιο του 1986 είναι τεράστια και παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες για τον πλήρη καθαρισμό της, αρκετά σημεία παραμένουν ιδιαίτερα επικίνδυνα καθώς διατηρούν υψηλότατες ενδείξεις ραδιενέργειας. Τα «τουριστικά μονοπάτια» πάντως είναι απολύτως ασφαλή για μονοήμερη επίσκεψη, όπως μας εξήγησε με επιστημονικά επιχειρήματα και στοιχεία ο ξεναγός λίγο μετά την συνάντησή μας στο κέντρο του Κιέβου από όπου και θα ξεκινάγαμε αρκετά νωρίς το πρωί με κατεύθυνση βόρεια προς το Τσερνόμπιλ.

Όσο αφήναμε πίσω το Κίεβο και πλησιάζαμε την απαγορευμένη ζώνη, τόσο λιγόστευ η κίνηση στον δρόμο μέχρι που αντιληφθήκαμε πως δεν είχαμε συναντήσει άλλο αυτοκίνητο για ώρα. Ο δρόμος που οδηγεί στο Τσερνόμπιλ όπως μας εξήγησε ο ουκρανός ξεναγός «Κώνστα» χρησιμοποιήται σχεδόν αποκλειστικά από τους τουρίστες που θέλουν να επισκεφθούν την απαγορευμένη ζώνη και τους ελάχιστους εργαζόμενους και κατοίκους της περιοχή.

Καθώς φθάνεις στο πρώτο σημείο ελέγχου, το οποίο απέχει 30 χιλιόμετρα από το σημείο που έγινε η έκρηξη στον αντιδραστήρα Νο 4, αναρωτιέσαι αν αξίζει η ξενάγηση καθώς η τουριστική εκμετάλλευση σε κάποιο βαθμό υποβαθμίζει την εμπειρία που περίμενες να έχεις. Ωστόσο, αφού οι ουκρανοί στρατιώτες ελέγξουν τα διαβατήρια και σηκώσουν την μπάρα για να περάσεις, ξεκινάει ένα «ταξίδι στο χρόνο» με το οποίο λίγες εμπειρίες ξενάγησης μπορούν να συγκριθούν.

Η εξιστόρηση όλων των γεγονότων από έναν ξεναγό που είχε κάνει πράγματι «διατριβή» στην ιστορία του Τσερνόμπιλ, δεν αφήνει κανένα περιθώριο για άλλες σκέψεις. Όσα μαθαίνεις για τις τραγικές εκείνες ημέρες του 1986 ξεπερνάνε το απλό αίσθηση θλίψης που αρχικά έχεις καθώς περπατάς στην απαγορευμένη ζώνη όσο και αν έχεις προετοιμαστεί ψυχολογικά. Είναι απόλυτα βέβαιο πως οι εικόνες που θα αντικρίσεις δεν αρκούν αν θέλεις να μάθεις πραγματικά το συγκλονιστικό «χρονικό του Τσερνόμπιλ». Οι ιστορίες που θα ακούσεις θα δώσουν μια εντελώς απροσδόκητη «διάσταση» στο σοβαρότερο πυρηνικό δυστήχημα που έχει ζήσει ο άνθρωπος.

10 χιλιόμετρα πριν τον αντιδραστήρα Νο 4 συναντάμε το δεύτερο σημείο ελέγχου και πλησιάζουμε όλο και περισσότερο στην περιοχή που ξεκίνησε να γίνεται πραγματικότητα ο «εφιάλτης» της ραδιερνέργειας, ο οποιός δυστυχώς δεν κράτησε μονάχα για την νύχτα της 26ης Απριλίου του 1986 αλλά στιγμάτισε για δεκαετίες την ζωή χιλιάδων ανθρώπων. Εκεί, στο σημείο 0 της έκρηξης όλα πλέον μοιάζουν απολύτως φυσιολογικά (όπως και οι ενδείξεις ραδιενέργειας στους ειδικούς μετρητές) και δύσκολα το τοπίο μπορεί να σου προσφέρει λίγα συναισθήματα για όσα συνέβησαν πριν από 34 χρόνια.

Ωστόσο, όταν στην συνέχεια της ξενάγησης περνάς την «πύλη» της ερημωμένης πόλης Πρίπριατ, όλα αλλάζουν και τα συναισθήματα διαδέχονται το ένα το ένα δίχως αυτοσυγκράτηση. Η πόλη κατασκευάστηκε το 1979 ώστε να εξυπηρετήσει τον κοντινό σταθμό πυρηνικής ενέργειας του Τσερνόμπιλ και είχε αναπτυχθεί με πληθυσμό 49.360 κατοίκους μέχρι τη στιγμή που εκκενώθηκε το απόγευμα της 27ης Απριλίου 1986, μία ημέρα έπειτα από την έκρηξη του πυρηνικού αντιδραστήρα.

Εκεί, καθώς διασχίζεις τους απόκοσμους δρόμους του Πρίπριατ που πλέον μοιάζουν περισσότερο με δασικά μονοπάτια, αρχίζεις να αντιλαμβάνεσαι το μέγεθος της καταστροφής και την ένταση των ημερών εκείνων όσο και αν το τοπίο είναι απόλυτα ήρεμο και φυσικά έρημο. Σε κάθε στάση, το περπάτημα στις γειτονιές και η είσοδος σε εγκαταλειμμένα κτήρια σε φέρνουν αντιμέτωπο με εικόνες που δύσκολα θα ξεχάσεις όσα χρόνια και αν περάσουν. Δεν αντικρίζεις ως τουρίστας απλά εικόνες εγκατάλειψης. «Αντικρίζεις» τις τραγικές ιστορίες χιλιάδων ανθρώπων κάθε ηλικίας, οι οποίοι σε ένα απόγευμα άφησαν πίσω όλη τους την ζωή και δεκαετίες στην πορεία του χρόνου έμειναν «χαμένοι» να αναμετρώνται με τον ανθρώπινο πόνο και την κοινωνική προκατάληψη.

Το τέλος της περιήγησης στην απαγορευμένη ζώνη ακολουθεί απαραίτητα ο έλεγχος ραδιενέργειας σε ειδικούς σταθμούς, προκειμένου να γίνει άμεσα αντιληπτό οποιοδήποτε περιστατικό έκθεσης σε ραδιενέργεια πάνω από τα φυσιολογικά όρια. Όπως μας ανέφερε ο ξεναγός, τέτοιες περιπτώσεις είναι σπάνιες καθώς οι περισσότεροι ακολουθούν πιστά τις οδηγίες και τους κανονισμούς.

Αυτό που επίσης είναι σπάνιο χωρίς καμία αμφιβολία, είναι να επιστρέψεις από την απαγορευμένη ζώνη χωρίς να έχεις γεμίσει με σκέψεις και συναισθήματα για όλα όσα συνέβησαν στο Τσερνόμπιλ πριν από 34 χρόνια…
Ως επίλογος, μία από τις πιο έντονες αφηγήσεις στο βιβλίο της Σβετλάνα Αλεξίεβιτς «Τσερνόμπιλ: Ένα χρονικό του μέλλοντος»

«Τσερνόμπιλ. Για όλους εμάς δε θα υπάρχει άλλος κόσμος. Καταλαβαίνουμε τώρα πως δεν υπάρχει διαφυγή. Έχουμε μια εντελώς διαφορετική εικόνα του κόσμου. Είμαστε μια χαμένη γενιά που ξεπροβάλλει από τον πόλεμο. Μια μπερδεμένη γενιά που ζει αγκαλιά με το Τσερνόμπιλ. Είμαστε χαμένοι, άοπλοι στη συμφορά. Η μοναδική μας σταθερή αναφορά είναι ο ανθρώπινος πόνος. Το ανεκτίμητο κεφάλαιό μας…».